Sistem Analizi Ve Dizaynı - Dokuz Eylül Üniversitesi

Sistem Analizi
Ve
Dizaynı
Sistem Düşüncenin Oluşumu
• Diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi
• Sistem Biliminin odak noktası;
• İNSANDIR.
Sistem Bilimi
• Disiplinler arası iletişimde farklı alanları bir
araya getirir,
• Uygulanabilir kılar.
Konular
•
•
•
•
•
Sistem analizinin oluşumu
Bilgi sistemi analiz ve dizaynının tanımlanması
Sistem analistinin işletmedeki rolü
Bilgi sistemlerinin tanımlanması
Bilgi sistemi gelişimi hayat döngüsünün
tanımlanması
• Sistem gelişimi içinde bilgisayar destekli yazılım
mühendisliğinin araçları
Sistem Bilimi
Bugüne kadar izlediği süreç:
• Ortaçağ Paradigması
• Rönesans Paradigması
• Determinizm
• Determinizmin Egemenliği
• İzafiyet Çağı ve Kuantum Mekaniği
• Sistem Çağı
2
Rönesans Paradigması
(16.yy.)
*Deneyler
*Tekrarlı gözlemler
*Metod analizi
*Matematik
*Fizik
**Nicolaus Copernicus
**Johannes Kepler
**Galileo Galilei
**René Descartes
1
Ortaçağ Paradigması
*Tanrı
*Ahlak
*Cennet
*Doğa üstü güçler
*Ruhun kurtuluşu
Determinizmin
4 Egemenliği
*Tanrı; doğadır.
*Nedensellik prensibi
*Neden
Sonuç
*Atom=kütle+enerji
*Hücre:Canlı yapı taşı
**Charles Darwin
**Auguste Comte
**William Kelvin
Determinizm
(18.yy.)
*Rasyonalizm
*Emprisizm
*Doğa kontrol edilebilir.
*Evren kurulu bir düzendir.
**Isaac Newton
**La Mettrie
**Pierre Simon de Laplace
3
6
Sistem Çağı (20.yy. ...)
*Bütün parçaların toplamından daha büyüktür.
*Yöneylem araştırması
*Yönetim sibernetiği
*Oyun teorisi
*Simülasyon
*Sistem analizi
*Sistem mühendisliği
İzafiyet Çağı ve Kuantum Mekaniği
(20.yy.)
5
*İzafiyet teorisi
4-boyutlu uzay
*Kuantum teorisi
Araştırmanın odağı nesneden sürece geçti.
Kuantum mekaniği stokastiktir.
**Albert Einstein
**Max Planck
**Immanuel Kant
SİSTEM ELEMANLARI
• Bilgi Sistemi
• Bilgi Teknolojisi
• Hissedarlar
SİSTEM ANALİSTLERİ
HİSSEDARLAR
Satıcılar
Sistem
Sahipleri
Sistem
Kullanıcıları
Sistem
Tasarımcısı
BİLGİ SİSTEMİ
(ürün)
Sistemi
Oluşturanlar
BİLGİ TEKNOLOJİSİ
Sistem
Analiz ve
Dizayn
Metodları
(süreç)
Bilgi Sistemi
• İşletmenin günlük faaliyetlerini ve
yöneticilerin problem çözme ve karar
vermesini desteklemek için insan, veri,
süreç, ağ ve teknoloji bileşenlerinin
etkileşimiyle geliştirilen sistemler.
Bilgisayar Uygulama Sistemleri
Nedir?
– Bilgisayar uygulaması bir veya daha fazla
işletme problemi veya gereksinimlerine
sağlanan bilgisayar tabanlı çözümlerdir.
Bilgi sisteminde bir veya daha fazla
bilgisayar uygulaması bulunmaktadır.
Bilgi Teknolojisi
Bilgisayar teknolojisi
• Yazılım
• Donanım
Telekomunikasyon teknolojisi
• Veri
• Ağ yapısı
Hissedarlar
•
•
•
•
•
•
Sistem sahipleri
Sistem kullanıcıları
Sistemi tasarımcısı
Sistemi oluşturanlar
Sistem analisti
Bilgi Sistemini Satanlar
Sistem Sahipleri
Orta ve büyük bilgi sistemlerinde
• Orta kademe ve
• Üst Yöneticiler
Küçük bilgi sistemlerinde
• Orta kademe yöneticiler ve
• Denetleyiciler
Sistem Kullanıcıları
MÜŞTERİLER
İç Müşteriler: Çalışanlar
• Büro Elemanı ve Servis Çalışanları
• Teknik ve Profesyonel Personel
• Bilgi İşleme Çalışanları
• Denetleyiciler
• Orta Kademe Yöneticiler
• Üst Düzey Yöneticiler
Sistem Kullanıcıları
Dış Müşteriler:
• Diğer işletmeler
• Ticari ortaklar
• Tedarikçiler
• Müşteriler
Sistem Tasarımcısı
Sistem kullanıcılarının;
• İşletme ile ilgili isteklerini ve
• Kısıtları
• Teknik çözümler içerisinde
Dönüştürür.
Sistem Tasarımcısı
Kullanıcıların isteklerini karşılayacak
• Bilgisayar dosyaları
• Veritabanı
• Ağ yapıları
• Programlar
• Arayüzler
Dizayn eder.
Sistemi Oluşturanlar
• Tasarım özelliklerine bağlı olarak ;
Bilgi sistemi elemanlarını oluşturur.
• Çoğu işletmede Sistem Tasarımcısı ve
Sistemi Oluşturan aynı kişidir.
Sistem Analisti
• Bilgi Sistemlerinin ve
• Bilgisayar uygulamalarının geliştirilmesini
kolaylaştırır.
• Sistem analisti diğer tüm hissedarlarla
ilişkilidir.
Bilgi Sistemi
İşletme içinde seçilmesi, kurulması,
bütünleştirilmesi gereken
• Bilgi Teknolojisine ve
• Teknik desteğe bağlıdır.
Bilgi Sistemi Satıcıları
Teknoloji ;
• Bilgi Sistemi satıcıları tarafından
• Geliştirilir
• Satılır
• Desteklenir
Bilgi Sistemi Satıcıları
• Bilgi Sisteminin diğer elemanlarından daha
fazla görevleri vardır.
• İşletmenin ürününü ve servisini satın alan
diğer işletmelerin iş ortağı gibi görev
yaparlar.
SİSTEM ANALİSTİ
– Bir çok işletmeye göre bilgi sistemi rekabetçi üstünlük
elde etmek açısından oldukça önemlidir.
– Günümüzde bilgi, çalışanlar veya sermaye kadar
önemli bir yönetim kaynağıdır.
– Sistemlerin geliştirilmesinde bilgisayar uzmanlarının
dışında tüm çalışanların katılımı gereklidir.
– Sistem geliştirmede en önemli rol ise sistem
analistlerine düşmektedir.
SİSTEM ANALİSTİ
– Sistem analisti sistem analizi ve tasarımı
gerçekleştirmektedir.
• Sistem analizi: Gelişmeler önermek ve
çözümler sunmak içim işletme problemlerinin
çalışılması
• Sistem tasarımı: Sistem analizinde belirlenen
gereksinimlerin teknik, bilgisayar tabanlı
çözümlerinin oluşturulması
SİSTEM ANALİSTİ
•
•
Sistem analisti bilgi sistemi ve bilgi
teknolojisinin en iyi çözebileceği şekilde
işletme problemlerini ve gereksinimlerini
çözer ve işletmede önemli gelişmeler
sağlar.
Bu faaliyetlerin sonunda işletme süreçleri
gelişir, mevcut bilgi sistemleri gelişir ve
yeni bilgisayar sistemleri geliştirilir.
İşletme Problemlerini Çözen Kişi
Olarak Sistem Analisti
• İşletmeler neden sistem analistine
gereksinim duyarlar?
– Sistem analizi bilgisayar gereksinimi olan ve
teknoloji bilgisi olan kişiler arasındaki iletişim
farklılarını ortadan kaldırır.
İşletmede Sistem Analistinin Yeri
İşletme
Yöneticisi
(CEO)
Sistem
Geliştirme
Müdürü
Veri
Yöneticisi
Geliştirme
Merkezi
Müdürü
Geliştirme
Danışmanı
Proje
Yöneticisi
Sistem
Analisti
Bilgi işlem
Yöneticisi
(CIO)
Telekomunikasyon
Müdürü
Son-Kullanıcı
İşlem
Müdürü
Bilgisayar
İşlemleri
Müdürü
Veritabanı
Yöneticisi
Network
Mühendisi
Son-Kullanıcı
Danışmanı
Kapasite
Analisti
Veri
Analisti
Network
Yöneticisi
Son-Kullanıcı
Eğitmeni
Sistem
Programcısı
Veritabanı
Tasarımcısı
Network
Teknikeri
Bilgisayar
İşlemcisi
PROJE TAKIMI
Uygulama
Programcısı
Sistem Sahipleri, Kullanıcılar,
Tasarımcılar, Oluşturanlar ve Analistler
Problem-Çözme Yaklaşımının
Adımları
1. Problemi tanımlayın.
2. Problemi analiz edin ve anlayın.
3. Çözümde istenenleri veya beklenenleri
tanımlayın.
4. Alternatif çözümleri tanımlayın ve faaliyet
alanına karar verin.
5. “En iyi” çözümü tasarlayın ve gerçekleştirin
6. Sonuçları değerlendirin.
• Problem çözülmemişse,adım 1 veya 2’ye dönün.
SORULAR
1. Dokuz Eylül Üniversitesi Öğrenci İşleri
yapısını düşünün. Bu sistemdeki
hissedarlar kimlerdir? Sahipler,
kullanıcılar, tasarımcılar, oluşturanlar ve
analistler olarak sınıflandırın.
SORULAR
2. İşletmenize bir Sistem Analisti almak için
100 kelimelik ilan yazınız.Kendi ilanınızı
gerçek iş ilanlarıyla karşılaştırın. Önemli
farklılıklar üzerinde çok durmayın,
yalnızca bu farklılıkların oluşma
nedenlerini açıklamaya çalışın.
SORULAR
3. İçinde bulunduğunuz organizasyonda her
kapasitedeki çalışanları düşünün. Sistem
kullanıcılarına benzer şekilde işletmenin
her seviyesindeki bilgi çalışanlarını
tanımlayın. Örneğin; öğrenciler büro
çalışanlarının bir parçasıdır. Neden?
SORULAR
4. İşletmede hangi konumda çalışmak
isterdiniz? Neden? İşletmenin Bilgi
Servisi Biriminde mi? Satış firmasında
mı? Yazılım satıcısı olarak mı?...
BİLGİ SİSTEMİ OLUŞTURMAK
Ürün- Bilgi Sistemleri
• Süreç İşleme Sistemleri
• Ofis Otomasyon Sistemleri ve Bilgi İşleme
Sistemleri
• Yönetim Bilişim Sistemleri
Ürün- Bilgi Sistemleri
• Karar Destek Sistemleri
• Uzman Sistemler ve Yapay Zeka
• Grup Karar Destek Sistemleri ve BilgisayarDestekli Birlikte Çalışma Sistemleri
• Üst Yönetim Destek Sistemleri
Veri İşleme Sistemleri
(Transaction Processing Systems-TPS)
• İşletmedeki büyük miktardaki verinin
işlenmesini geliştiren bilgi sistemini
oluşturur.
• İşletmenin dış çevre ile olan ilişkisini sağlar
Veri İşleme Sistemleri
(Transaction Processing Systems-TPS)
• İşletmenin durumu hakkında yöneticilere
bilgi verir.
• Sistem fonksiyonlarının düzgün ve
kesintisiz olduğu işletmelerde günlük
işlemler için TPS önemlidir.
Veri İşleme Sistemleri
(Transaction Processing Systems-TPS)
İşletme işlemlerine:
• Siparişler
• Zaman kartları
• Ödemeler
İşletmeye gelen işlemlere:
• Faturalar
• Ödeme listeleri
• Makbuzlar
Gerekli bilgiyi oluşturur.
Veri İşleme Sistemleri
(Transaction Processing Systems-TPS)
İşletme dışı olaylara:
• Müşteri siparişleri
• Kısıtlar
• Şikayetler
İşletme içi olaylara:
• Üretim için istenen siparişler
• İşletme içinde gereken diğer bilgiler
Cevap verir.
Veri İşleme Sistemleri
(Transaction Processing Systems-TPS)
Odak noktası olan faktörler:
• Cevap verme zamanı
• İşlem hacmi
• Doğruluk
• Tutarlılık
• Servis
Örnek TPS Sistemleri
•
•
•
•
•
Havayolu rezervasyonları
Öğrenci kayıt birimi
Envanter sağlama
Tedarik sağlama
...
Ofis Otomasyon Sistemi ve Bilgi İşleme Sistemi
(Office Automation Systems and Knowledge
Work Systems ,OAS-KWS)
• OAS: Yeni bilgileri işleyen çalışanları
destekler. Kelime işleme
• Yazı alanları
• Masaüstü yayınları
• Elektronik listeleme
• Sesli iletişim
• e-mail ve
• Video konferansları içerir.
Ofis Otomasyon Sistemi ve Bilgi İşleme Sistemi
(Office Automation Systems and Knowledge
Work Systems ,OAS-KWS)
•
•
•
•
KWS:
Bilim adamları,
Mühendisler,
Doktorlar
gibi profesyonel çalışanların yeni bilgi
oluşturmasını ve bu bilgiyi işletmelerine
veya daha geniş bir topluma yaymalarını
destekler.
Yönetim Bilgi Sistemi
(Management Information Systems)
(MIS)
• İnsan ve bilgisayar arasındaki ilişkiye
yönelik olarak bilgi sistemini oluşturur.
• TPS ile aynı anlamda değildir, ancak veri
işlemeyi içerir.
Yönetim Bilgi Sistemi
(Management Information Systems)
(MIS)
• MIS, işletme görevlerine TPS’den daha
geniş bir alanda destek sağlar.
• Karar analizi ve karar vermeyi de içerir.
Yönetim Bilgi Sistemi
(Management Information Systems)
(MIS)
• MIS kullanıcıları ortak bir veritabanını
paylaşır.
• Kullanıcıların veriyi yorumlayıp
uygulamalarına yardımcı olacak veri ve
modelleri saklar.
Yönetim Bilgi Sistemi
(Management Information Systems)
(MIS)
• Detaylı Bilgiyi: İşlemler yönetiminin kullandığı
devlet düzenlemelerini
• Özet Bilgiyi:Ham veriyi, hızlı oluşan eğilimler ve
mümkün problemlere göre birleştirir.
• İstisna Bilgiyi: Bazı kural ve kriterler için istisna
olarak tutulan raporların verisini süzer.
Gösterir.
Örnek MIS Sistemleri
•
•
•
•
•
•
Bütçe Tahminleme ve Analiz
Finansal Raporlama
Envanter Raporları
Malzeme İhtiyaç Planlaması
Üretim Listeleri
...
Karar Destek Sistemleri
(Decision Support Systems-DSS)
• Bilgi sistemi oluşturmanın en üst seviyeli
sınıfı Karar Destek Sistemleridir (DSS).
• Veri kaynağı olarak veri tabanını kullanır.
• Asıl kara özellikle karar vericilerin
uzmanlık alanı olsa da, her safhada karar
vermeyi destekler.
Karar Destek Sistemleri
(Decision Support Systems-DSS)
• Öngörülemeyen karar-verme durumlarındaki
yapılandırılmamış kararları desteklemek için
tasarlanır.
• Gerçekliği temel alır.
• TPS ve MIS yapılandırılmamış kararlarda
üretim bilgisi oluşturmak için gerekli veriyi
kullanır.
Karar Destek Sistemleri
(Decision Support Systems-DSS)
DSS’in karar vericileri desteklemek için
sağladıkları:
• Problemlerin tanımı veya karar-verme
durumları.
• Mümkün çözümlerin veya kararların
tanımlanması
Karar Destek Sistemleri
(Decision Support Systems-DSS)
• Problem çözmek veya karar vermek için
ihtiyaç duyulan bilgilerin kullanılması.
• Mümkün durumların veya kararı etkileyecek
değişkenlerin analizi
• Mümkün çözümlerin ve muhtemel sonuçların
simülasyonu.
Karar Destek Sistemleri
(Decision Support Systems-DSS)
Veri Ambarı:
• Ayrıntılı, özet ve istisna veri ve
• TPS ve MIS tarafından oluşturulan bilgi
İle güncellenen
• Salt okunur
• Bilgilendirici veritabanıdır
Karar Destek Sistemleri
(Decision Support Systems-DSS)
DSS araçları:
• Çalışma sayfaları: Microsoft Excel
• PC-veritabanı yönetim sistemleri: Microsoft
Access
• Genel raporlama araçları: Seagate Software;
Crystal Reports ve Brio Teknoloji;
BrioQuery
• İstatistiksel analiz programları: SAS
Enstitüsü; SAS.
Uzman Sistemler
(Expert Systems-ES)
• Kazanılmış bilgiyi oluşturan ve yeniden
üreten karar-verme bilgi sistemlerinin
programlanması
• Uzman problem çözücülerin veya karar
vericilerin uzmanlığı
• Uzmanların düşünce veya faaliyetlerinin
simülasyon uygulamasından oluşur.
Uzman Sistemler
(Expert Systems-ES)
• Bilgi-temelli sistemdir.
• İşletmede oluşan özellikli bir problemin
çözümü için uzmanın kazanılmış bilgisini
kullanır.
• Bir problem veya spesifik bir problem
grubu için en iyi çözümü seçer.
Uzman Sistemler
(Expert Systems-ES)
Temel elemanları:
• Kazanılmış bilgi tabanı
• Sistem-kullanıcı bağlantısını sağlayan bir
sorgulama dili (örneğin; SQL:Structured
Query Language-Yapısal Sorgulama Dili)
• Kullanıcı arayüzü
Uzman Sistemler ve Yapay Zeka
(Expert Systems and Artifical Intelligence)
• ES, Yapay Zeka teknolojisi ile
gerçekleştirilir.
• ES işletmedeki (ve diğer) kullanıcıların
oluşturduğu problemleri çözmek için yapay
zeka yaklaşımını kullanır.
Uzman Sistemler ve Yapay Zeka
(Expert Systems and Artifical Intelligence)
• Yapay Zeka (AI), Uzman Sistemler (ES)
için üst düzey bir alandır.
• Uzmanların fikirleri için uygulama,
depolama ve veri girişi sağlar.
Uzman Sistemler
(Expert Systems-ES)
Uzman sistemlerin kullanıldığı örnekler:
• Bir plastik imalatçısı fabrika içi makinelerle
ilgili kalite kontrol problemlerinin
nedenlerini belirlemek için bir uzman
sistem kullanır.
Uzman Sistemler
(Expert Systems-ES)
Uzman sistemlerin kullanıldığı örnekler:
• Bir uzman kredi kartı işlemcisi çoklu
sitelerden ve veritabanlarından gelen veri
ihtiyaçlarını hızlı bir şekilde karşılamak için
bir uzman sistem kullanır.
Grup Karar Destek Sistemleri ve
Bilgisayar-Destekli Birlikte Çalışma
Sistemleri
(Group Decision Support Systems and
Computer-Supported Colaborative Work
Systems)
(GDSS,CSCWS)
Grup Karar Destek Sistemleri
(GDSS)
• Yarı yapılandırılmış veya yapılandırılmamış
kararlar için grupların birlikte çalışması
gerektiğine GDSS yeterlidir.
• Grup üyeleri arasındaki bağlantı genellikle
özel bir yazılımla elektronik yolla sağlanır.
Grup Karar Destek Sistemleri
(GDSS)
Problem çözmeye yardımcı olacak farklı
araçlar:
• Oylama
• Sorgulama
• Beyin fırtınası
• Senaryo yaratma
Grup Karar Destek Sistemleri
(GDSS)
• Takımın ağ bilgisayarları yoluyla biraraya
gelmesi için bir yazılım desteği gerekir.
• Bu yazılım Bilgisayar-Destekli Birlikte
Çalışma Sistemleri (CSCW) tarafından
oluşturulur.
Üst Yönetim Destek Sistemleri
(Executive Support Systems-ESS)
• Stratejik seviyedeki kararların verilmesinde
üst düzey yöneticiye yardımcı olur.
• TPS ve MIS tarafından oluşturulan bilgiyi
kullanır.
Üst Yönetim Destek Sistemleri
(Executive Support Systems-ESS)
• Kullanıcıların yapılandırılmamış karar
problemlerini tanımalarına yardımcı olur.
• Stratejik problemler hakkında bilgilendirici
bir ortam sağlar.
B
İ
ESS
L
GDSS
G
CSCWS
İ
Uzman Sistemler
Karar Destek Sistemleri
Yönetim Bilgi Sistemleri
Bilgi İşleme Sistemleri
Ofis Otomasyon Sistemleri
S
İ
S
T
E
Veri İşleme Sistemleri
M
L
E
R
İ
Sorular
•
Kendi çalışma projenizi oluşturun-gerçek
yada hayali olarak bilgi sistemlerindeki
kavramları ve teknikleri uygulayın.
Sistemi kuracağınız organizasyon daha
önce ya da şuan çalıştığınız bir işletme,
üyesi olduğunuz bir öğrenci kulübü, vs.
olabilir. Buna göre;
• Hangi işletme, organizasyon veya çalışma
alanı için sisteminizi tasarlamayı
düşünüyorsunuz?
• Hangi bilgi sistemini tasarlamayı
düşünüyorsunuz? Veri İşleme, ofis
otomasyon, yönetim bilişim, karar destek
sistemi ve uzman destek sistemi, vs....
terimlerini tanımlamaya çalışın.
• Sistemi VERİ, SÜREÇ ve ARAYÜZ
terimleri içinde tanımlayın.
• İşletmenizde oluşturduğunuz bilgi sistemi
ortamında; bilgisayarlar, ağ yapıları,
veritabanı yönetim sistemleri ve uygulama
geliştirme araçları terimlerini tanımlayın.