Prostat organı nedir - Heilig Geist

Prostat organı nedir
Prostat kestane boyut ve şekillerinde bir salgı bezidir. Mesanenin altında, rektumun
(makat) önünde yer alır. Prostatın tam merkezinden üretra denilen mesaneden idrarı
boşaltmaya yarayan kanal yer alır.
Ayni zamanda organizmanın ikincil seks organıdır. En önemli vazifesi meninin %95'
ini teşkil ederek meniyi sulandırmaktır. Böylece sıvının miktarını çoğaltarak
döllenmeyi kolaylaştırır.
Ejekülasyon (cinsel boşalma) sırasında prostatı çevreleyen kaslar seminal sıvıyı
üretraya doldurur. Seminal sıvı üretra boyunca penis ucuna kadar gelerek buradan
dışarıya akar.Prostat büyürse içinden geçen üretrayı sıkıştırarak idrar akışını
zorlaştırabilir hatta tamamen durdurabilir. Bu nedenle prostat kanserinin ve prostat
büyümenin belirtilerinden birisi idrar yapmakta güçlüktür.
Prostat ergenlik yaşına kadar aktif değildir. Ergenlikte aktivite göstermeye baslar.
Ortalama 25 yaşına kadar fonksiyonları artar ve daha sonra faaliyetinde yavaş yavaş
azalma görülür ve büyümeye başlayabilir.
Prostat kanseri
Prostat kanseri erkeklerde en sık bulunan kanser türüdür. Prostat kanseri akciğer
kanserinden sonra erkeklerde kanser ölüm nedenlerinin başlıca ikincisidir. Yaşamı
boyunca dört erkekden biri prostat kanseri olacakken, sadece otuz dört erkekden biri
bu hastalıktan ölecektir. Prostat kanseri’nin ölüm hızı azalıyor. Ve hastalık daha
erken tanı alıyor. Prostat kanseri prostat dokusunda kanser (malign) hücrelerinin
oluştuğu bir hastalıktır.
Prostat erkek üreme sisteminde mesane (idrar toplayan ve boşaltan organ)’nin
hemen altında ve rektum(kalın barsağın alt kısmı)’un önünde yerleşmiş bir bezdir.
Yaklaşık bir ceviz büyüklüğündedir ve üretra(mesane’den idrarı boşaltan tüp)’nın bir
parçasını sarar. Prostat bezi meni’nin bir kısmını oluşturan sıvıyı üretir.
Prostat kanseri esas olarak yaşlı erkeklerde bulunur. Erkekler yaşlandıkça prostat
daha da büyüyebilir ve üretra yada mesaneyi engelleyebilir. Buda idrar yapma
güçlüğüne yada seksüel fonksiyon bozukluğuna neden olabilir. Đyi huylu prostat
büyümesi (BPH) denilen durum kanser olmamasına rağmen BPH’yi düzeltmek için
ameliyat gerekebilir. BPH yada prostat’daki diğer problemlerinin belirtileri prostat
kanseri belirtilerine benzeyebilir.
Prostat Kanseri Belirtileri
Aşağıdaki ve diğer belirtilere prostat kanseri sebep olmuş olabilir. Diğer durumlar da
aynı belirtilere sebep olabilirler. Aşağıda problemlerin herhangi birinin varlığında
doktora başvurulmalıdır.
Azalmış yada kesik kesik idrar akımı
Sık sık idrar yapma (özellikle geceleri)
Zorlanarak idrar yapma
idrar yapma sırasında yanma veya ağrı
Đdrar yada meni’de kan gelmesi
Geçmeyen sırt,kalça yada pelvis (alt kalca kısmı) ağrısı
Ağrılı ejekülasyon (cinsel boşalma)
Prostat kanseri için düzenli bir taramaya gitmelisiniz.
50 yaş ve üzerindeki erkekler yılda bir parmakla rektal muayeneye gitmeli ve
prostat’a özgül antijen (PSA) için kan testi yaptırmalıdı.
Ailesinde prostat kanseri öyküsü olan yüksek risk grubundaki erkekler 40
yaşından itibaren taramaya başlamalıdırlar.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri varsa doğrudan en yakın hastanenin acil
servisine gidiniz:
Idrar yolu enfeksiyonu- idrar yaparken yanma ve ağrı, tuvalete yetişememe,
sıklıkla ateşle birlikte idrar yapma
Mesane tıkanması- Yeterli sıvı alınmasına rağmen çok az yada hiç idrar
yapamama; zorlamaya rağmen çok az idrar yapmak
Akut böbrek yetmezliği- Yeterli sıvı alınmasına rağmen biraz rahatsızlıkla
birlikte az yada hiç idrar yapamama
Özellikle sırt, kalça yada uyluk’ta derin kemik ağrısı yada kemik kırığı- Đleri
prostat kanserinin kemiklere yayıldığının muhtemel bir bulgusu olabilir
Bacaklarda güçsüzlük ve yürümede zorluk, işeme ve barsak hareketlerinde
artan zorluk, mesane ve barsak kontrolünde zorluk ve kasıklarda ve ayaklarda
azalmış hislenme, uyuşukluk ve karıncalanma akut omurilik basısına işaret
eden başlıca belirtilerdir.
Sıklıkla bunlardan önce genellikle tek taraflı kalça ağrısı yada birkaç gün yada
haftalık sırt ağrısının olması.
Aşağıdaki test ve tahlil yöntemler kullanılabilir:
Parmakla rektal muayene(Rektal tuşe-DRE):
Rektum muayenesi yani doktor eldivenli parmağını rektuma sokar ve rektum
duvarı üzerinden prostattaki yumru ve anormal alanları hisseder.
Prostata özgül antijen (PSA) testi:
Kandaki PSA düzeyinin ölçüldüğü bir testtir. PSA prostat kanseri olan
erkeklerin kanlarında yüksek miktarda bulunabilen prostat bezi tarafından
üretilen bir maddedir. Prostat enfeksiyonu yada iltihabı veya BPH(büyümüş,
kanser olmayan prostat bezi)’si olan erkeklerde de PSA düzeyleri yüksek
olabilir.
Transrektal ultrason (TRUS):
Bu yöntemde yaklaşık bir parmak büyüklüğünde olan parça prostat bezini
kontrol etmek için rektuma sokulur. Bu parça iç organ ve dokulara ultrasonla
bir vucut dokusu resmi oluşturur.
Transrektal ultrason biyopsi yöntemi.
1. Transrektal biyopsi: Rektumdan prostat’a ince bir iğne sokularak prostat’dan doku
çıkarılması ve daha sonra mikroskop altında bir patoloğun bakabileceği şekilde
hücre ve dokuların çıkarılması işlemi.
2. Transperineal biyopsi: Skrotum ve rektum arasındaki deriden prostat’a
ince bir iğne sokularak prostat’dan doku çıkarılması.
Elastografi Ultrasonu:
Ultrasonun doku (prostat bezini) üzerine uyguladığı mekanik basıncın doku
boyutunda meydana getirdiği minik değişikliklerin ölçülmesi doku karakteristiği
hakkında bilgi vererek yeni bir görüntüleme şeklinin ortaya çıkmasını sağlanmıştır.
Malign tümöral (kötü huylu) oluşumlarda kompresyondan önce ve sonra değişiklik
göstermezken, normal dokularda ve muhtemel benign (iyi huylu) yapılarda mesafe
küçülür. Böylece tümörün yapısı hakkında bilgi sahibi olunabilir. Bu mesafe
değişikliklerinin, yani dukuklardaki yumşaklık ve sertlik payı görüntülenmesine
"elastografi" denir. Bu son gelişmiş ultrason cihazi bizde kullanılmaktadır.
Kaynak: Cilt 8, Sayı 4, Sayfa(lar) 582-586, Türk Tanısal ve Girişimsel Radyoloji Dergisi (Official Journal af the Turkish Society of
Radiology)
Prostat kanseri’nin evreleri
Evre I(yada A): Kanser parmakla rektum muayenesinde hissedilemeyebilir ve
prostatın dışına yayıldığını gösteren bir kanıt yoktur. Bu kanserler sıklıkla büyümüş
prostat için yapılan cerrahi sırasında tesadüfen bulunurlar.
·
Evre II(yada B): Tümör evre birden daha büyüktür ve parmakla rektum
muayenesinde hissedilebilir. Prostatın dışına yayıldığını gösteren bir kanıt yoktur. Bu
tümörler genellikle PSA düzeyi yüksek erkeklere biyopsi yapıldığında bulunurlar
Evre III(yada C): Kanser prostat’a komşu organları tutmuştur .
Evre IV(yada D): Kanser lenf bezlerine yada diğer organlara yayılmıştır.
Dört tip standart tedavi kullanılır:
Đhtiyatlı (bekleme)
Đhtiyatlı (bekleme); hastanın durumunu belirtileri ortaya çıkana yada değişene kadar
hiçbir tedavi vermeden yakın bir şekilde izlemektir. Bu tedavi sıklıkla başka tıbbi
problemleri olan yaşlı erkekler ve hastalığın erken döneminde kullanılır.
2 ameliyat yöntemi
75 yaşından daha genç sağlığı iyi olan hastalara prostat kanseri tedavisi olarak
sıklıkla ameliyat önerilir. Aşağıdaki ameliyat yöntemleri uygulanır:
a) Normal cerrahi yani açık ameliyat
b) Da vinci (Robot asıstanlı) yani => kapalı ameliyat
son teknoloji sistemi bizde mevcuddur !
Burada
Pelvik lenfadenektomi: Pelvisteki (alt kalca bölümünde) lenf bezleri çıkarılması
ve patolog dokuyu mikroskop altında kanser hücrelerini aramak için incelenir.
Eğer lenf nodları kanser içeriyorsa, prostat çıkarılmaz ve başka tedavi
uygulanır.
Radikal prostatektomi: Prostat, çevresindeki doku ve yakın lenf düyümlerinin
(nodlarının) çıkarılmasıdır ve iki yöntemle (kapalı ve acık ) olabilir
Radikal prostatektomi’nin 2 tipi vardır:
Retropubik prostatektomi: Karın duvarına yapılan bir kesi aracılığıyla prostat’ın
çıkarıldığı bir cerrahi yöntemidir. Aynı zamanda yakın lenf nodlarının
çıkarılması yapılabilir ve biri açık ve digeride kapalı yapılır ( robot asistanlı)
Perineal prostatektomi: Perineum( scrotum ve anüs arasındaki bölge)’a yapılan
bir kesi aracılığıyla prostat’ın çıkarılması.
Prostat’ın transüretral çıkarılması(TURP): Prostatın kabıgı kalır (ici alınır)
Üretra boyunca yerleştirilmiş sistoskop(ince,ışıklı bir tüp) kullanarak prostat’dan
doku çıkarılan bir kapal cerrahi yöntemidir. Bu yöntem bazen önceden verilmiş
diğer kanser tedavilerinin uygulandığı tümörün sebep olduğu belirtileri
gidermek için yapılır. Ayrıca prostat’ın transüretral çıkarılması hastalık yada
yaşından dolayı radikal prostatektomi olamayan erkeklerde de yapılabilir.
Cerrahi ile tedavi edilmiş erkeklerde iktidarsızlık ve mesaneden idrar yada rektumdan
gayta kaçağı olabilir. Bazı vakalarda doktorlar sinir koruyucu (Nervschonung)
cerrahi olarak bilinen bir teknik kullanabilirler. Bu tip cerrahi ereksiyonu kontrol eden
sinirleri koruyabilir. Ama büyük tümörler yada sinirlere çok yakın tümörler bu
cerrahiye uygun olmayabilir.
3. Radyasyon tedavisi (radyoterapi)
Dış radyasyon tedavisi kansere doğru radyasyon gönderen vucut dışı bir makine
kullanır.
Đç radyasyon tedavisi doğrudan kanser içine yada yakınına yerleştirilen radyo-aktif
madde ile işaretlenmiş iğneler, tohumlar,teller ve kataterler kullanır. Verilen
radyasyon tedavisinin verilme yolu tedavi edilen kanserin tipi ve evresine bağlıdır.
Radyasyon tedavisi ile tedavi edilen erkeklerde iktidarsızlık ve idrar yollarında
problemler olabilir.
4. Hormon tedavisi
Hormon tedavisi hormonları çıkaran yada etkilerini engelleyen ve kanser hücrelerinin
büyümelerini durduran bir kanser tedavisidir.
Prostat kanseri tedavisinde kullanılan hormonlar.
Lüteinleştirici hormonlar; Örnekler Löprolid, goserelin ve buserelin adlı
Antiandrojenler androjenlerin(erkek seks karekterlerinin oluşmasını tetikleyen
hormonlar) etkisini engelleyebilirler. Flutamid ve bikalutamid iki örnektir.
Ketakonazol ve aminoglutemid gibi ilaçlar böbreküstü bezinin androjen yapımını
engelleyebilirler.
Östrojenler(kadın seks karekterlerinin oluşmasını tetikleyen hormonlar) testislerin
testosteron üretmesini engelleyebilir. Bununla birlikte günümüzde prostat kanseri
tedavisinde östrojenler ciddi yan etkileri riskinden dolayı çok nadir olarak
kullanılmaktadır.
Hormon tedavisi ile tedavi edilen erkeklerde sıcak basması, azalmış cinsel fonksiyon,
seks isteğinin azalması(libidonun azalması) ve zayıflamış kemikler görülebilir.
Orşiektomi hormon üretimini azaltmak için erkek hormonlarının ana kaynağı olan
testislerden (yumartalarda) ikisinin birlikte (iç dokular) çıkarıldığı bir cerrahi
yöntemidir.
Yeni tedavi yöntemleri kilinik denemelerde test edilmektedir. Bu tedaviler
aşağıdakileri içermektedir:
Kryo-cerrahi
Kryo-cerrahi prostat kanseri hücrelerini donduran ve parçalayan bir enstrüman
kullanan bir tedavidir. Bu tip tedavi kryo-tedavi olarak da adlandırılır.
Kemoterapi(Đlaç tedavisi)
Đlaç tedavisi hücreleri öldürerek yada bölünmelerini durdurarak kanser hücrelerinin
gelişimini durduran ilaçları kullanan bir kanser tedavisidir. Đlaç tedavisi ağızdan
alındığında yada kas yada ven içine enjekte edildiğinde, ilaçlar kanakımına girerler
ve vucudun her yanındaki kanser hücrelerine ulaşabilirler.(Sistemik ilaç tedavisi)
Yüksek yoğunluklu(şiddetli) odaklanmış ultrason
Yüksek yoğunluklu(şiddetli) odaklanmış ultrason kanser hücrelerini ortadan kaldırmak
için ultrason(yüksek enerjili ses dalgaları)’u kullanan bir tedavidir. Prostat kanserini
tedavi etmek için ses dalgalarını üreten bir endorektal araç(prob) kullanılır.
Bu özet bölümünü klinik denemelerde çalışılan özel tedavilere değinmektedir ama
çalışılmakta olan bütün tedavileri açıklayamayabilir.
Prostat kanseri tedavi sonrası……….neler yapılmalıdır ?
Kanserin geri gelip gelmediğini yada daha da yayılıp yayılmadığını görüp kontrol
etmek için sizi daha dikkatlice izlemek gerektiricektir.
Düzenli doktor muayeneleri, PSA kan testleri ve parmakla rektal muayeneleri
Doktorların inceleyip tedavi edebilecekleri her yeni belirti yada yan etkiyi
bildirdiğinizden emin olun. Prostat kanseri tedavinizden uzun yıllar sonra geri
gelebilir, ama önemli olan doktor randevularının sürdürülmesidir.
Hastanedeki tedaviden sonra sizi tekrar günlük hayatınıza geri dönüşünüzü
kolaylaştırmak için kur’daki rehabilitasyona veya ambulant (günlük)
rehabilitasyona katılabilirsiniz.
Bu bilgilendirmenin dışında aklınıza gelen soruları rahatlıkla sizi tedavi eden
doktor arkadaşlarımıza ve doktor Tetik`e danışabilirsiniz.
Başhekim
Özel Doç. Dr. med. M. Braun
Uroloji bölümü, Heilig Geist Hastanesi