Sosyo-Ekonomik Veri Analizi

Sosyo-Ekonomik
Veri Analizi
PROJE 3
2006-2007 Güz yarıyılı
Doğal Çevre
Yapılaşmış Çevre
Sosyo-ekonomik Çevre
Analiz Yöntemleri
Sentez
Hedefler
Öncelikler
Senaryolar
„
BİR BÖLGENİN TANINMASI İÇİN
DOĞAL YAPI ÖZELLİKLERİ- KAYNAK
VE POTANSİYELLER
„
„
BÖLGEDE YAŞAYAN İNSANLAR
„
ÜRETİM İŞLEVLERİ
„
GELECEĞE İLİŞKİN ÖNGÖRÜLER
(NÜFUS VE İŞGÜCÜ KESTİRİMLERİ)
SOSYO-EKONOMİK (BEŞERİ) ÇEVRE VERİLERİNİN
ÖNEMİ VE ROLÜ
• DEMOGRAFİK YAPI
-NÜFUS ARTIŞ EĞİLİMLERİ
-KENT/KIR NÜFUS ORANLARI
-KENTLEŞME ORANLARI
-YAŞ VE CİNSİYET DAĞILIMI
-GÖÇ HAREKETLERİ
-OKULLAŞMA ORANI-EĞİTİM DURUMU
-DOĞURGANLIK ORANI
-YOĞUNLUK
• EKONOMİK YAPI
-AKTİVİTE ORANI
(Yaş Gruplarına Göre Çalışabilir Nüfus/Gerçek Çalışan Nüfus)
-BAĞIMLILIK ORANI
-İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIMI VE UZMANLAŞMA (Tarım, Sanayi, Hizmet)
-MAL AKIMLARI, TİCARİ İLİŞKİLER
-YATIRIMLAR
BİR YERLEŞME YA DA BÖLGEYİ DİĞER
BÖLGELERE GÖRE NASIL
TANIMLAYABİLİRİZ?
„
„
BAŞKA BİRİMLERLE KARŞILAŞTIRARAK
ÇALIŞMA ALANININ GÖRELİ OLARAK
ÖNEMİ ORTAYA KONABİLİR.
„
(EKONOMİK TEMEL VE YERLEŞTİRME
KATSAYISI)
„
NÜFUS KESTİRİMLERİ
• Nüfusun önceki dönemlerde gösterdiği
değişim gelecek için de geçerli kabul
edilir.
• Nüfus kestirimi için mevcut verilerde uzun
bir dönem gerekir.
• Nüfusun artış oranına göre kestirim
• Nüfusun farklı bileşenlerine göre kestirim
1. Nüfusun Artış Oranı ile yapılan
kestirimler:
• Lineer artış
• Eksponansiyel artış
2. Nüfusun bileşenlere ayrılması ile yapılan
kestirimler:
Ölüm oranı
Doğurganlık
İç ve dış göç
Okullaşma oranı
Nüfus Gelişim Tablosu
YILLAR
NUFUS
INDEX
5 YILLIK (M)
YILLIK ORT.
YILLIK ORTALAMA
ARTIS (KISI)
ARTIS (KISI)
N.ARTIS HIZI (LOG)
1975
66453
100
-
1980
77921
117
11468
2293,6
0,032352432
1985
89124
134
11203
2240,6
0,027230795
1990
104303
157
15179
3035,8
0,031954207
1997
154655
233
50352
10070,4
0,08196555
ORTALAMA
:
0,043375746
IV.3.1 - USSEL
YONTEM
Bu yontemde
Po = ILK NUFUS
r = YILLIK ORTALAMA NUFUS ARTIS HIZI
t = ZAMAN
Pt = PROJEKTE NUFUS
P = Po x e^rt
YILLAR
Projeksiyon Nüfusu
2000
176148
2005
218810
2010
271804
2015
337633
2020
419406
2025
520983
2030
647162
IV.3.2 - EN KUCUK KARELER
YONTEMI
YILLAR
NUFUS(y)
(x)
(x²)
y²
1975
66453
-2
4
-132906
4416001209
1980
77921
-1
1
-77921
6071682241
1985
89124
0
0
0
7943087376
1990
104303
1
1
104303
10879115809
1997
154655
2
4
309310
23918169025
492456
0
10
202786
53.228.055.660
r=
0,932857512
TOPLAM :
y = a + bx
a=
xy
YILLAR
Projeksiyon Nüfusu
y/
n
=
98491,2
2000
159327
b = xy/
x²
=
20278,6
2005
179606
2010
199884
2015
220163
2020
240441
2025
260720
2030
280999
IV.3.4 - ARITMETIK YONTEM
Pt = Projeksiyon yili nufusu
Po = Baslangic yili nufusu
n = Nufus araligi
b = Aritmetik nufus artis orani
Pt1 = Son sayim yili nufusu
Pt = Po + bn formulu kullanilarak
b = (Pt1 - Po) / n
=
4009,181818
YILLAR
Projeksiyon Nüfusu
2000
166683
2005
186728
2010
206774
2015
226820
2020
246866
2025
266912
2030
286958
Nüfus, konut ve demografi
Demografik istatistikler
Göç istatistikleri
Konut istatistikleri
Nüfus istatistikleri ve projeksiyonlar
Cinsiyet oranı
Çocuk-kadın oranı (%0)
Doğurganlık, bebek ve çocuk ölüm hızları
Doğurganlık durumuna göre 12 ve daha yukarı yaştaki kadın nüfus ve cinsiyete göre canlı doğan ve yaşayan çocuk sayısı
Medeni durum ve cinsiyete göre nüfus
Nüfus artış hızı
Nüfus yoğunluğu
Okuryazarlık, eğitim durumu ve cinsiyete göre nüfus
Şehir ve köy nüfusu
Toplam hanehalkı nüfusu, hanehalkı sayısı ve ortalama hanehalkı büyüklüğü
Yaş bağımlılık oranı
Yıl ortası nüfus tahminleri
İŞGÜCÜ KESTİRİMLERİ
• Sabit Artış Yöntemi
• Çalışan Nüfus kestiriminin nüfus
kestiriminden ayrı yapılması (ort.yıllık
artışın geleceğe uyarlanması)
• İşgücünün yaş gruplarına göre
kestirim yapılması (Aktivite oranı)
• Yatırımlara bağlı işgücü talebinin
belirlenmesi
Ekonomik Temel Kavramı
Temel aktiviteler- bölgenin dışa ihracatı
Temel olmayan aktiviteler- bölgenin kendi
içinde tükettiği aktiviteler
Her bölge, göreli olarak daha bol olan
faktörlerde yoğunlaşır ve uzmanlaşır
(işgücü, kapital yoğun sanayi veya
hammadde türüne göre)
Toplam Ekonomik
faaliyetlerdeki
istihdam
Temel Faaliyetler
Temel olmayan
faaliyetler
• Tİ=TFİ+TOFİ
• TFİ=Temel faaliyetlerdeki istihdam
• TOFİ= Temel olmayan faaliyetlerdeki
•
•
•
•
istihdam
V=TFİ/TOFİ (Temel-Temel olmayan
faaliyetler oranı)
TFİ=V.TOFİ
Tİ=TFİ+(1/V)TFİ= (1+1/V)TFİ
m=(1+1/V) temel ekonomik çarpan
• V=1/3 ise temel faaliyetlerdeki 10
birimlik bir artış
• Tİ=TFİ(1+1/V)=10(1+3)=40
• Ekonomik çarpan (nüfusu 10.000’in
altındaki yerleşmelerde;
• Mudurnu’da 1.74
• Amasra’da 1.70
Yerleşim Katsayısı
• BİR BÖLGENİN EKONOMİK ALANDA
UZMANLAŞMA DERECESİ
• HERHANGİ BİR SEKTÖRÜN BİRİM
ALANDA NE ÖLÇÜDE YOĞUNLAŞTIĞI
• (ULUSAL EKONOMİYE GÖRE BÖLGE
EKONOMİLERİ)
Y=[R(a)/R]/[N(a)/N]
[R(a)/R]= a sanayi işgücünün bölge
toplam işgücüne oranı
[N(a)/N]= a sanayi işgücünün ülke
toplam işgücüne oranı
Y>1
Y<1
Y=1
a sanayi ihracatçı
a sanayi ithalatçı
üretim bölge içinde tüketiliyor.
Nüfus ve işgücü tahminlerinin
değerlendirilmesi
• YERLEŞMELERİN EKONOMİK VE DEMOGRAFİK BÜYÜME
SEÇENEKLERİ
SEÇENEK : 1 - Eğilimlerin Devamı/Müdahalesiz Gelişme
SEÇENEK : 2 - Türkiye Sektörel Gelişme Hızlarına Benzetim
SEÇENEK : 3 - İller Bütününde Temel Sektörleri İşgücü Artış
. Sektörel Büyüme Seçenekleri ve
Değerlendirmeler
• GELECEKTEKİ EKONOMİK YAPIYA
İLİŞKİN KESTİRİMLER
• GELECEKTEKİ DEMOGRAFİK YAPIYA
İLİŞKİN ÖNGÖRÜLER
• GELECEKTEKİ MEKANSAL YAPI VE
OLUŞUMLAR
• İŞGÜCÜ VE NÜFUSUN MEKANSAL
DAĞILIMI - FARKLI GELİŞME BÖLGELERİ
Urla nüfus projeksiyonu
Urla nüfus projeksiyonu