Küresel Isınma ve İkim Değişikliği

Küresel Isınma
ve İklim Değişikliği
Hazırlayan: Şaban TAPAN
İçerik
• Küresel ısınma
• İklim değişikliği
• Sera etkisi
• Küresel ısınmanın sonuçları
• Uluslararası sözleşmeler
• Konu hakkındaki etkinlikler
Küresel ısınma nedir?
• Yerküre yüzeyinin ortalama sıcaklığında yükseliş göstermesi
• Atmosfere salınan gazların sera etkisi oluşturması sonucunda dünya
yüzeyinde sıcaklığın artması
• Son dönemlerde fosil yakıtların yakılması, ormansızlaşma, hızlı nüfus
artışı ve toplumlardaki tüketim eğiliminin artması gibi nedenlerle sera
etkisi yapan gazların atmosferdeki yığılması
İklim değişikliği nedir?
Birleşmiş Milletler “İklimi Değişikliği
Çerçeve Sözleşmesi”nde iklim
değişikliği; “Karşılaştırılabilir bir zaman
diliminde gözlenen doğal iklim
değişkenlikleri ile doğrudan ya da
dolaylı olarak küresel atmosferin doğal
yapısını bazen insan etkinlikleri
sonucunda iklimde oluşan değişiklerin
bütünü” olarak tanımlanmıştır.
İklim değişikliği nedir?
İnsani endüstriyel, tarımsal ve
enerji tüketimi gibi faliyetlerinin
sonucu olarak atmosferdeki
miktarı ve yoğunluğu artan sera
gazlarının neden olduğu küresel
ısınma'nın neden olduğu
klimatolojik değişiklikleridir. Bu
iklim değişikleri kuraklık, çölleşme,
yağışlardaki dengesizlik ve
sapmalar, su baskınları, tayfun,
fırtına, hortum vb. meteorolojik
olaylarda artışlar gibi belirtilerle
kendini gösterir.
Günümüze kadar neler yaşandı?
• 1860’tan günümüze kadar tutulan kayıtlar, ortalama küresel
sıcaklığın 0.5 ila 0.8 derece kadar artığını gösteriyor.
• 2003-Avrupa Sıcak Hava Dalgası: 30.000 den fazla kişinin
ölümüne sebep oldu. Bilim adamları bu olayın kesin olarak
insan kaynaklı küresel iklim değişikliğine bağlanacak ilk hava
olayı olduğunu belirttiler.
• Deniz seviyesindeki yükselme, sıcaklık artışıyla eş nitelikli.
(1961 den beri ort. 1.8mm/yıl iken; 1993’ten beri ortalama
3.1mm/yıl).
Günümüze kadar neler yaşandı?
Kuzey Kutup Bölgesi'nde de, iklim hızla değişiyor ve göründüğü kadarıyla
hayvanlar ve kuşlar, bunun etkilerini hissediyor. Kuzey Kutup Bölgesi'nde,
sıcaklıkların artışı paralelinde, buz örtüsünün uyduyla izlenmeye başlandığı
1978'den bu yana, kalıcı deniz buzu her on yıllık dönemde %9 küçüldü. Yılın
büyük bölümünü buz üstünde yaşayıp beslenerek geçiren hayvanlar, özelliklede
kutup ayıları ve buz fokları açısından deniz buzu kaybının sürmesi felakete yol
açabilir. Çevre bilimci Bill Fraser, son 30 yılın 23'ünde Güney Amerika'ya doğru
bir parmak gibi uzanan Antartika Yarımadası'na geldi ve artık, 1300 km'lik
yarımadada değişmeyen tek şeyin olağanüstü manzara olduğuna tanıklık
edebilir. Antartika’nın bu köşesinde, gerek kara, gerekse burada varlık gösteren
canlıların tümü, yeryüzünde en hızlı ısınmanın kaydedildiği bölgelerden birinde
bulunmaktadırlar. Son 50 yılda, bölgede kış aylarında, ortalama sıcaklık yaklaşık
5,5 derece yükseldi. En göze çarpan değişiklik, Marr Buzulu'nun çekilmesiydi.
Günümüze kadar neler yaşandı?
20 yıl önce Biscoe, üreyen 2800 asil
penguen çiftinin yurduydu.
Günümüzde, Biscoe'da üreyen asil
penguen sayısı yaklaşık 1000 çifte
düştü; Bu, üreyen çift sayısının son
30 yılda 32.000'den 11.000'e indiği,
çevre adalarda yaşanan %66'lık
düşüşü de yansıtan bir gerçek.
Sera etkisi nedir?
• Dünya, üzerine düşen güneş ışınlarından
çok, dünyadan yansıyan güneş ışınlarıyla
ısınır. Bu yansıyan ışınlar başta
karbondioksit, metan ve su buharı olmak
üzere atmosferde bulunan gazlar tarafınd
an tutulur, böylece dünya ısınır. Işınların
bu gazlar tarafından tutulmasına sera
etkisi denir.
• Atmosferin bu ısıyı tutma yeteneği
sayesinde suların sıcaklıkları dengede
kalır, böylece denizlerin ve okyanusların
suları donmazlar.
Sera etkisi nedir?
Günümüzdeki tehlike, karbondioksit ve
diğer sera gazlarının miktarındaki artışın
bu doğal sera etkisini şiddetlendirmesinde
yatmaktadır. Binlerce yıldır dünyamızdaki
karbon kaynakları kararlı kalırken, şimdi
modern insanoğlu aktiviteleri, fosil
yakıtların kullanımı, ormanların yok oluşu,
aşırı tarım yapılması, atmosfere büyük
miktarlarda karbondioksit ve diğer sera
gazlarının salınmasına sebep olmaktadır.
Başlıca Sera Gazları
• Ozon (O3)
• Su buharı
• Karbondioksit (C02)
• Metan (CH4)
• Azot oksit gazları (N0x )
• Kloroflorokarbonlar (CFCs)
Ozon
• Yeryüzüne yakın atmosfer tabakalarındaki
ozon’un başlıca kaynağı egzoz gazlarının
2/3 ünü oluşturan azotoksitlerin ultraviyole
ışınları ile reaksiyona girmesidir.
• Küresel ısınmadaki sera etkisi %7 kadardır.
Karbondioksit (CO2)
• Atmosferimizdeki toplam su buharı miktarı yıllar boyunca
değişmemiş olmasına karşın, CO2 konsantrasyonu fosil
yakıtlarının yanması sonucu sürekli artmaktadır.
• Atmosferdeki karbondioksit’in günümüzdeki miktarı 18. ve 19.
yüzyıllarına oranla %50 daha fazladır.
Azot oksit Gazları (NOx)
• Azot ve oksijen 250 derece sıcaklıkta kimyasal reaksiyona giren azot
oksitleri meydana getirir.
• Azot oksit, tarımsal ve endüstriyel etkinlikler ve katı atıklar ile fosil
yakıtların yanması sırasında oluşur.
• Küresel ısınmadaki payı % 5’tir
Metan (CH4)
• Oranı binlerce yıldan beri değişmemiş olan metan gazı, son
birkaç yüzyılda iki katına çıkmış ve 1950’den beri de her yıl %1
artmıştır.
• Bu değişiklik karbondioksit seviyesindeki artışa göre az olsa da,
metan, karbondioksitten 21 kat daha kalıcı olduğu için en az
karbondioksit kadar dünyamızı olumsuz yönde etkilemektedir.
Su Buharı
• Küresel ısınmada sera etkisi bakımından en başta gelir.
• Ancak yeryüzüne yakın atmosfer içindeki miktarı çok nadir
hallerde yükselir.
• Bol miktarda bulunduğu atmosfer katmanı genellikle bulutların
oluştuğu yükseklerdeki atmosfer tabakalarındadır.
• O nedenle daha çok güneşten gelen ışınları tutmada ve
yükseklere yansıtmada etkilidir.
Kloroflorokarbonlar (CFCs)
• Kloroflorokarbonlar; klor, flor, karbon ve
çoğunlukla da hidrojenin karışımından
oluşur.
• Bu gazlar buzdolaplarında, klimalarda,
spreylerde, yangın söndürücülerde ve
plastik üretiminde kullanılmaktadır.
• Bilim adamları bu gazların ozonu yok
ederek önemli iklim ve hava
değişikliklerine neden olduklarını
kanıtlamışlardır.
Sera Etkisine Sebep Olan Diğer Gazlar
• Kükürtdioksit (SO2): Fosil yakıtlarının yanması sonucu ortaya çıkar.
• DDT (diklordifeniltrikoloretan): 1940-1950 yılları arasında dünya çapında tarım alanlarındaki
böcekleri zehirlemek için kullanılmıştır. Klorin içeren bu gazın insan dahil diğer canlılar için de
öldürücü olduğu fark edildikten sonra üretimden kaldırılmıştır.
• Dioksin: Bitkilerin ve böceklerin tahribatı için kullanılır. Kansere ve daha birçok hastalığa neden
olmaktadır.
• Civa: bir ara kozmetik ürünlerinde kullanılmış olsa da son derece zehirli olduğu anlaşılıp
vazgeçilmiştir.
• Kurşun: Günümüzde kalemlerin içerisinde grafit kullanılmaktadır. Vücudun içerisine girdiği taktirde
çok zehirleyicidir.
• Vinilklorid: ‘PVC’ yani ‘polivinil klorür’ elde etmek için kullanılan bir gaz karışımıdır. Solunduğunda
toksik etki gösterir.
• PCB’ler: PCB ‘poliklorin bifenil’ dir. Bunlar büyük santrallerdeki santrallerde elektrik
transformatörlerinin yalıtımında, birçok elektrikli ev aletlerinde aynı zamanda boya ve yapıştırıcıların
esneklik kazanılmasında kullanılmaktadır.
• Sodyum nitrat: Et ve diğer bazı yiyecekleri korumak için kullanılan bir çeşit tuzdur. Vücuda
girdiğinde kansere yol açtığı bilinmektedir.
İnsanların çeşitli faaliyetlerinin küresel
ısınmaya etkisi şöyledir:
• Enerji kullanımı %49,
• Endüstrileşme %24
• Ormansızlaşma %14,
• Tarım%13’tür
Küresel ısınmanın sonuçları?
• Avrupa'daki pek çok bitki 50 yıl öncesine göre, bir hafta erken
çiçekleniyor ve sonbaharda yapraklarını beş gün geç döküyor.
İngiltere'de kuşlar, 20. yüzyıl ortalarına oranla ortalama dokuz gün
erken kuluçkaya yatıyor, kurbağalarsa yedi hafta erken çiftleşiyor.
Kuzey Amerika'da ağaç kırlangıçları, 25 yıl öncesine göre ilkbaharda
kuzeye, 12 gün erken göç ediyor. Kanada'da kızıl tilkiler, yayılım
alanlarını, kutup yönünde yüzlerce km kaydırarak, kutup tilkilerinin
topraklarına giriyor. Alpin bitkiler, yükseğe tırmanıyor ve dağ
doruklarının yakınında, nadir türleri istila etmeye başlıyor.
Okyanuslar ısınıyor!
Avustralyalı ve Amerikalı
bilim adamlarının yaptıkları
araştırmaya göre, son 40
yılda okyanuslardaki ısınma
sanılandan yüzde 50 daha
hızlı oldu.
Buzullar eriyor!
Dünya'nın her yanında, buzullar değişime uğruyor.
Kilimanjaro'nun ünlü karları,1912'den bu yana
%80'in üzerinde eridi. Garhwal'da (Himalaya)
buzulları öylesine büyük bir hızla eriyor ki,
araştırmacılar Himalayalar'ın orta ve batı
kesimlerindeki buzulların, 2035'e kadar yok
olacağına inanıyor. Kuzey kutbu'nda deniz buzu, son
50 yılda büyük ölçüde inceldi ve son 30 yılda da
kapladığı alan yaklaşık %10 azaldı. NASA'nın
düzenli aralıklarla yapılan lazer altimetre ölçümleri,
Grönland'ın buz örtüsünün küçüldüğünü gösteriyor.
Kuzey Yarıküre'de tatlı su buzları, ilkbaharda
çözülmeye, 150 yıl öncesine göre 9 gün erken,
sonbaharda donmaya ise 10 gün geç başlıyor.
Göller küçülüyor!
Dünyanın en büyük dördüncü gölü olarak bilinen Orta
Asya'daki Aral Gölü, son 50 yılda kuruyarak yüzde 90
oranında küçüldü.
Orman yangınları artıyor!
Küresel ısınmanın etkisiyle Akdeniz
Havzası'ndaki sıcaklık artışının orman
yangınlarını arttırdığı bildirildi. Avrupa
Birliği ülkelerindeki ormanlık alanların
yüzde 43'ü bu yıl çıkan yangınlarda
tahrip oldu. Yaz aylarında yaşanan aşırı
sıcaklar ve kuraklıkla etkisini giderek
daha fazla hissettiren küresel ısınmanın
etkisiyle Akdeniz Havzası'ndaki sıcaklık
artışı orman yangınlarını artırıyor.
İlkbahar erken geliyor!
Deniz seviyesi yükseliyor!
BM Çevre Programı, deniz
seviyesindeki yükselmenin
hızla devam ettiğini
bildirerek, 52 küçük ada
devletin tehdit altında olduğu
uyarısında bulundu.
Kurak dönemler uzuyor!
ULUSLARARASI İklim Değişikliği Paneli
(IPCC) raporuna göre, Türkiye’nin çoğu
bölgesinde kuraklık 10 kattan fazla artacak.
Türkiye genelinde yağış oranlarının ciddi bir
düşüş yaşamasından dolayı HES ve baraj gibi
su kaynaklı elektrik santrallerinin de bu
durumdan olumsuz etkileniyor olması, HES ve
barajlara yönelik uyarıları yeniden akıllara
getirdi.
Yaşam alanları değişiyor!
2020-2050 yılları arasında çevre
koşullarının ve küresel ısınmanın
etkisiyle belki de dünya tarihinde
ilk kez olarak kimi devletlerin
sular altında kalıp kaybolmasına
tanıklık edeceğiz. Bu kez hangi
Nuh’un gemisi gelecek?
Uluslararası Sözleşmeler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Taşınımına ve Bertarafına İlişkin Basel Sözleşmesi
Kalıcı Organik Kirleticiler (POPs) Sözleşmesi
Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Uzun Menzilli Sınır Ötesi Hava Kirliliği (CLRTAP)
Sözleşmesi
Akdeniz'in Deniz Ortamı ve Kıyı Bölgesinin Korunması Barselona Sözleşmesi
Karadeniz'in Kirliliğe Karşı Korunması (Bükreş) Sözleşmesi
Petrol Kirliliği Zararlarının Tazmini İçin Bir Fonun Kurulmasıyla İlgili Uluslararası Sözleşme (FUND
1992)
Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu ile ilgili Uluslararası Sözleşme (CLC 1992)
Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin önlenmesine Dair Sözleşme (MARPOL)
Akdeniz'de Tehlikeli Atıkların Sınırötesi Hareketleri ve Bertarafından Kaynaklanan Kirliliğin
Önlenmesi Protokolü (İzmir)
Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü
Uluslararası Sözleşmeler
• Kyoto Protokolü
• Olağanüstü Hallerde Akdeniz'in Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Yapılacak
Mücadele ve İşbirliğine Ait Protokol
• Akdeniz'de Gemi ve Uçaklardan Yapılan Boşaltımlardan ya da Denizde Yakmadan Kaynaklanan
Kirlenmenin Önlenmesi ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Protokol
• Karadeniz Deniz Ortamının Kara Kökenli Kirlenmelere Karşı Korunması (LBS) Protokolü
• Karadeniz Bölgesi'nde Biyo çeşitlilik ve Peyzajın Korunması Protokolü
• Karadeniz Deniz Ortamının Boşaltmalardan Kaynaklanan Kirlenmeye Karşı Korunması Protokolü
• Karadeniz Deniz Ortamının Olağanüstü Durumlarda Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerin
Kirlenmesiyle Mücadele İşbirliğine Ait Protokol
• Akdeniz'in Kara Kökenli Kaynaklardan Kirlenmeye Karşı Korunması Protokolü
• Bazı Tehlikeli Kimyasalların ve Pestisitlerin Uluslararası Ticaretinde Ön Bildirimli Kabul Usulüne Dair
Rotterdam Sözleşmesi
• Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Endüstriyel Kazaların Sınıraşan Etkileri Sözleşmesi
Konu hakkındaki etkinlikler
Meksika'nın Cancun kenti sıra dışı bir eyleme ev sahipliği yaptı.. Genç dalgıçlar, küresel ısınma sonucu
yükselen deniz seviyesine dikkat çekmek amacıyla karayip denizinde buluştu..
Dalgıçlar, kentteki sualtı müzesine dalışlar gerçekleştirdi.. Hem de günlük giyisileriyle... Eyleme katılan
dalgıçlar amaçlarının artan deniz seviyesinin dünya üzerinde 100 milyon insana tehdit oluşturduğuna dikkat
çekmek olduğunu söylediler.
Küresel ısınma karşıtları dünyanın dört bir yanında
düzenlenen eşzamanlı eylemlerle iklim
değişikliğiyle daha etkili biçimde mücadele edilmesi
çağrısı yaptı. 170’ten fazla ülkede 4000’e yakın
mekânda düzenlenen gösterilerde, halen milyonda
387 partikül olan karbon salınımının, milyonda 350
partiküle indirilmesi talebiyle “350” yazılı tişörtler
giyildi, pankartlar asıldı.
Bodrumlu çevreciler, küresel
ısınmaya karşı “Eylemce” adını
verdikleri bir eylem yaptı.
“10.10.10’da Tüm Dünya ile
Birlikte Meydanlardayız”
sloganıyla yapılan eylemde
karbondioksit oranının 350 ppm.
sınırına çekilmesi istendi.
Filmler
Filmler
Beni dinlediğiniz için
Teşekkür ederim
.