5. Yaşam Boyu Sosyalleşme
advertisement
Yaşam Boyu Sosyalleşme Lütfi Sunar Sosyolojiye Giriş / 5. Ders Kültür, Toplum ve Çocuk Sosyalleşmesi Sosyalleşme Nedir? – Çocuklar başkalarıyla temasla giderek kendilerinin farkına varırlar ve insanlar hakkında bilgileri ve verili kültürdeki becerileri gelişir Sosyalleşme İşlevi Nedir? – Değerleri, normları ve kültürün sosyal perspektiflerini sürdürülmesi – Nesillerin birbirine bağlanması – Grup içi etkileşim ve teamüllerin devamı Kültür, Toplum ve Çocuk Sosyalleşmesi “Sosyalleşmemiş Çocuklar” • Hay bin Yakzan, Tarzan • Her ikisi de “insani” olmayan tepkilere sahiptir • İkisi de aşırılıklara sahiptir • İkisi de insan yeterliliklerinin en alt seviyesindedir. Çocuk Gelişim Teorileri G. H. Mead • Çocuklar çevrelerindeki kişilerin davranışlarını taklit ederek sosyal varlık haline gelirler. • Bireyler ötekileri onların kendilerini gördükleri gibi görmeyi öğrendiklerinde öz-bilinçlerini kazanırlar • Ardından, örgütlü oyunlarda oyunun kurallarını öğrenerek çocuklar kültürün genel değer ve ahlaki kaidelerini öğrenirler Çocuk Gelişim Teorileri Jean Piaget – Dünyayı anlamada çocuğun aktif yeteneğini vurguladı – Gelişimin aşamaları: • Duygusal Motor Gelişim 0-2 yaş arası dönemi kapsar. Bebek fiziki çevreyi keşfeder; onun müstakil ve daimi özellikleri olduğunu anlar Bebek kendisini diğer nesnelerden ayırt eder. Onlardan farklı olduğunu hem özellik hem de görünüşü itibari ile fark etmeye başlar. Dışarıdan gelecek uyarıcı arayışı içindedir. Sebep sonuç ilişkisi kurmaya başlar, zaman mekan anlayışı gelişmeye başlamıştır. Çocuk Gelişim Teorileri Jean Piaget (dvm) • İşlem Öncesi Dönem 2-6 yaş arası dönemi kapsar. Sembolik fonksiyonların gelişimidir.Semboller oluşturulur ve çocuk semboller aracılığı ile düşünür.Dil artık belirgin olarak kullanılır ve ifade yeteneği gelişmeye başlar. Benmerkezcidir— dünyayı başkalarının gözünden göremez Çocuk Gelişim Teorileri Jean Piaget (dvm) • Somut İşlemsel Dönem 6/7- 11/12 yaş arası olan dönemdir. Kütle uzunluk ağırlık ve hacim kavramı, ben merkezcilikten uzaklaşma, başkaları ile ilgili roller alabilme, organize etme, sıraya koyma gibi işlemler gerçekleştirilir. Bir önceki gelişim dönemlerine oranla çocuk bencillikten ve ben merkeziyetçi düşünce yapısından uzaklaşır. Çocuk Gelişim Teorileri Jean Piaget (cont) • Soyut İşlemsel Dönem 11-15 yaşı kapsar. Esneklik soyutlama hipotez geliştirme yapılır. Muhakeme yapma ve problem çözme özellikleri kendini gösterir. Çocuk Gelişim Teorileri Jean Piaget (cont) Sosyalleşmede anadilinin yüklendiği temel rol Eylemsel öğrenmeden, kavramsal öğrenmeye geçiş Dil kavramların sembolik taşıyıcısıdır. Yani, kavramların adlandırılmasını ve dolayısıyla sembolleştirilerek zihinde depolanmasını sağlar. Bu özelliği nedeniyle, bireyin etkileşimde bulunduğu toplumsal çevrenin kendi ürettiği kültürel değerleri, düşünce, inanç ve duyuş özelliklerini kavramlaştırarak ona sunmasında temel araçtır. Yaşam Boyu Sosyalleşme Sosyalleşmenin aracıları nelerdir? – Sosyalleşmenin amilleri: Sosyalleşme süreci yapılandırılmış gruplar içinde yarı- yapılandırılmış bir biçimde gerçekleşir: • • • • • Aile Okul Akranlar Kitle iletişim araçları İş Yaşam Boyu Sosyalleşme Aile – Bebeklikte temel sosyalleştiren amil – Kültürler arasında aile sistemleri ciddi bir biçimde farklılaşır – Modern toplumlarda sosyal konum kalıtsal değildir fakat ailenin sosyal konumu sosyalleşme örüntülerini etkiler Yaşam Boyu Sosyalleşme Okul – Çocuklar kurallara uymayı öğrenirler – Öğretmenlerin otoritesini kabul ederler – Öğretmenlerin tepkisi çocukların kendisine dair bakışını etkiler – Akran grupları genellikle okulda oluşur Yaşam Boyu Sosyalleşme Akran İlişkileri – Akran grupları gittikçe önem kazanır – Özellikle toplumsal cinsiyet sosyalleşmesinde büyük önem arzeder – Çocukluğu aşan önemi haizdir Yaşam Boyu Sosyalleşme Kitle İletişimi – Hem olumlu hem de olumsuz olabilir – Şiddet televizyondan yayılır – Oyunlar çocuğu gerçek hayattaki sosyallikten alıkoyar – Ama çağımızın gereği olan elektronik iletişim becerilerini geliştirir. Yaşam Boyu Sosyalleşme İş – Tüm kültürlerde önemlidir – Endüstri toplumunda iş ve ev hayatı birbirinden azami ölçüde ayrılmıştır – Dış görünüş ve davranışlarda değişimler ister – Bireyin belirli konuları elde etmek için takınması gereken özel davranışlar beklenir. Yaşam Boyu Sosyalleşme Sosyal Roller – Sosyalleşmeyle bireyler sosyal rolleri öğrenirler. – Sosyal roller bir sosyal konumda bireyin sosyal olarak şekillenen beklentileri ifade eder. Yaşam Boyu Sosyalleşme Sosyal Kimlikler • Bu süreç bir sosyal kimliğin gelişimine yol açar • Sosyal kimlik, başka insanların bireye atfettiği karakterlerdir. Sosyal kimlik diğerleriyle aynı oldukları kanalları ortaya koyar • Öz-kimlik dünyayla ilişkimizi kurduğumuz süreci anlatır Öz-kimlik bizi müstakil bir birey olarak meydana çıkarır Toplumsal Cinsiyet Sosyalleşmesi • Toplumsal Cinsiyet Sosyalleşmesi bebek dünyaya gelir gelmez başlar gittikçe yavaşlasa da ömür boyu sürer • Ebeveynler erkek ve kız çocuklarını farklı davranış kalıplarına sahip olacak biçimde yetiştirirler • Farklılıklar pek çok kültürel etki ile dayatılır Toplumsal Cinsiyet Sosyalleşmesi Hakkındaki Tartışma Freud: • Çocuklar toplumsal cinsiyet farklılıklarını penise sahip olma veya olmama ekseninde öğrenirler – Bir erkek çocuk babası tarafından tehdit edildiğini düşünür ve babasını annesinin şefkati konusunda rakip olarak görür – Bir kız çocuğu penis eksikliğinin ızdırabını duyar. – Anneler penisleri olmadığı için değersiz görülür. • Freud’un görüşlerine karşı büyük bir muhalefet vardır. Toplumsal Cinsiyet Sosyalleşmesi Hakkındaki Tartışma Chodorow: • Erkek ya da kadın olarak hissetmek bebeklerin erken yaşlarında ailelerinin onlara yüklediği anlamlardan ortaya çıkar – Bunda babadan ziyade annenin rolü baskındır • Kızlar anneye yakınlığı sürdürürler ve dışarıyla iletişime açık olurlar • Erkekler anneden keskin bir kopuş yaşarlar ve dışarıyla iletişime daha kapalı olurlar. – Temelde Freud’un vurgusunu tersine çevirir • Chodorow’un çalışması önemini korumakla birlikte çeşitli eleştirilere uğradı Toplumsal Cinsiyet Sosyalleşmesi Hakkındaki Tartışma Gilligan • Yetişkin erkek ve kadınların kendileri hakkındaki yargılarına dayanarak Chodorow’un analizini ilerletti – Kadınlar kendilerini kişisel ilişkileri ve diğerlerine özen gösterme temelinde tanımlamaktadır – Kadınların nitelikleri odaklarında bireysel başarı olan erkekler tarafından değersizleştirilmektedir. Sosyalleşme ve Yaşamın Seyri • Sosyalleşme yaşam boyu devam eder • Yaşamın her aşamasında sorunların üstesinden gelmek üzere geçişler vardır • Yaşamın seyrinde beş aşama vardır: • Çocukluk • Ergenlik • Gençlik • Yetişkinlik • Yaşlılık Sosyalleşme ve Yaşamın Seyri • Yaşamın seyrinin aşamaları hem biyolojik hem de sosyaldir; kültürel farklılıklar ve maddi şartlar tarafından etkilenir. • Yaşamın aşamaları zaman içinde değişmiştir • Çocukluğun icadı • Ergenlik yaşının değişimi • Orta yaşa verilen anlamın değişimi • Değişen yaşlılık Değişen Şartlara Uyum Sosyalleşme değişen şartlara uyumu da içerir: • Grup davranışlarının değişimi-grup dinamikleri ve toplumsal eylem • Toplumsal ortama uyum • Farklı bağlamlarda farklı rollere uyum
