Slayt 1 - WordPress.com
advertisement
Sağlık İletişimi Ö Ğ R .G Ö R . ÖZG Ü R İ N C E O K A N Ü N I V E RS I T ES I S A Ğ L I K H I Z M E T L E R I M YO SAĞLIK İLETİŞİMİ – 8 Sağlık İletişimi Kampanyaları •Sağlık iletişimi kampanyaları amaç: Bireylerde davranış değişikliği oluşturmak. •Sağlık İletişimi kampanyaları toplumu AIDS konusundan bilgilendirmekten, belli bir yaş grubundaki çocukları aşılatmak için yapılan kampanyalara kadar geniş bir yelpaze içinde yer alabilmektedirler. •Özellikle kitle iletişim araçlarının çeşitlenmesi sayesinde bu tür kampanyalarla her ortamda karşılaşılmaktadır. İletişim kampanyası, içerdiği dört temel unsura göre tanımlanmaktadır: •Bir kampanya amaca yöneliktir ve bireyleri etkilemeyi amaçlar. •Bir kampanya geniş bir izler-dinler kitleye ulaşmayı amaçlar. •Bir kampanyanın az ya da çok belirlenmiş, spesifik bir zaman sınırlaması vardır. •Bir kampanya bir dizi iletişim aktivitesini içerir. İletişim kampanyalarının, tipik karakteristik özellikleri ise şöyledir: •İletişim kampanyaları bir sağlık davranışını edinmesi ve değiştirmesi beklenen kişiler için doğrudan eğitim sağlamayı amaçlar. •Kampanyalar geniş kitleleri etkilemeyi hedefler ve değerli kaynakları göreve dahil ederler. (Bunlar bazen parasal, bazen gönüllülük, bazen başka kurumlarla işbirliği şeklinde olmaktadır) •Kampanyalar sıklıkla araçlı kanalları (televizyon, radyo) kişisel kanallarla (sağlık profesyonelleri, sosyal yardım çalışanları) bütünleştirirler. •Kampanyalar genellikle hükümet tarafından desteklenmektedir. •Bazen de destek almadan profesyonel organizasyonlar tarafından gerçekleştirilir. Sağlık İletişimi Kampanyalarının Kısa Özgeçmişi •Sağlık İletişimi kampanyalarının ortaya çıkışı 1700’lü yılların başlangıcında, ABD’de olmuştur. •Bu kampanyalar kişileri çiçek aşısı olmak konusunda ikna etmeye veya alkol tüketimini durdurmaya, kontrol altına almaya yönelik kampanyalardı. •Bilinen en yaygın sağlığı desteklemeye yönelik kampanya, ABD’de alkol tüketimine karşı yürütülen kampanya olmuştur. •Bu tür kampanyalar daha sonraki yıllarda da sürmüş; özellikle 1900’lü yıllarda artık daha fazla biçimde görsellerle desteklenmişlerdir. •Alkol karşıtı kampanya İrlanda’ya daha sonra da Avrupa’nın geneline yayılan bir toplumsal hareket haline gelmiştir. Sağlık İletişimi Kampanyalarında Propaganda •Bu tür toplumsal hareketlerin yanında kimi zaman da geniş kitleleri ikna etmek amacıyla propaganda çalışmalarında da bulunulmuştur. •Özellikle kitle iletişim araçlarının gelişmesiyaygınlaşması, propagandaya maruz kalan kişi sayısının hızla artmasını sağlamıştır. •Başlangıçta yapılan çizimler ve bunların dağıtılmaya başlanması, gazeteler ve yapılan propaganda afişleri çok sayıda insanı etkilemeyi amaçlamıştır. •Propaganda, temelinde tek yönlü bir iletişimi içermektedir ve yukarıda değinilen alkol gibi konularda insanları etkilemek için bu yöntem sıklıkla kullanılmıştır. •Propagandacı, kişilerin kendi istediği yönde hareket etmelerini sağlamak için çeşitli tekniklerle onları etkilemeye çalışır bu teknikler çok çeşitlidir. •Propagandada özellikle korku öğesi yaygın olarak kullanılır. •Bu teknik sağlık propagandası bakımından da sıklıkla kullanılmaktadır. Propaganda amaçlı bir kampanya esas olarak şu hususları içerir: •Tek yönlü iletişim •Kısa ve öz ifadelerle amacı belirtmek •Görsel unsurları kullanarak insanların dikkatini çekmek ve kimi zaman da korkutmak •Abartılı görsel malzemelerle dikkat çekmek •Propaganda kavramının kendisi, özünde kişilere olumsuz bir durumu çağrıştırmaktadır ve propaganda genellikle savaş dönemlerinde yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. •Ancak sağlık konusunda da propaganda kampanyalarını yapılması gerekliliği kimi zaman ön plana çıkabilmektedir. •İnsanları yaygın hastalıklar konusunda uyarmak için hazırlanmış sağlık propagandası malzemeleri bazen iki yönlü iletişimi de içermesi gereken sağlık iletişimi kampanyalarından daha etkili olabilmektedir. •Türkiye’de Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan “İstatistik ve Neşriyat Müdürlüğü’nün daha sonra 1936 yılında “Sağlık Propagandası ve Tıbbi İstatistik Genel Müdürlüğü’ne dönüştürüldüğü görülmektedir. •Sağlık propagandası, geniş kitleleri ilgilendiren sağlık konularında onları uyarmak ve bilgilendirmek, kimi zaman da eğitmek amacıyla kullanılan bir uygulamadır. •Propaganda faaliyetlerinin yanı sıra bilgilendirme ve halkı aydınlatma amaçlı başka etkinlikler de gerçekleştirilmiştir. •Sinema bu amaçla kullanılmıştır. •1910 yılında T. Edison verem derneği için ilk sağlık propagandası filmini çekmiştir. •İki yıl içerisinde diş fırçalamadan, tuvalet temizliğine sağlıkla ilgili neredeyse her konuda film yapımcıları için bir konu haline gelmiştir. •1927 yılında sessiz film döneminin bitimine kadar sağlıkla ilgili 1300’den fazla film çekilmiş ve milyonlarca kişi bu filmleri izlemiştir. •Bu filmler yalan ve çarpıtma içermemekte, kamuoyunu etkilemek için enformasyon sağlamaktadırlar. Sağlık İletişimi Kampanyasında Yapılabilecekler Etkili sağlık iletişimi kampanyaları oluşturulmaya çalışılırken yapılması veya dikkat edilmesi gereken noktalar: a-İletişim kampanyasının hedefinin tanımlanması •Geniş anlamda bir hedefin belirlenmesi •Bu geniş anlamdaki hedefin hangi kısmına bir iletişim kampanyasıyla ulaşılabileceğinin saptanması. •Kampanyanın spesifik amaçlarının tarif edilmesi ve bunların bir kampanya planına dahil edilmesi. b-Ulaşılması amaçlanan hedef kitlenin etkili bir biçimde tanımlanması 1-Mesajın iletilmesi amaçlandığı grubun tanımlanması 2-Mesajın uygun hale getirilebileceği alt grupların dikkate alınması 3-Hedeflenen kitle hakkında mümkün olduğunca bilgi sahibi olunması; bu kitlenin inançları, mevcut eylemleri ve sosyal fiziksel çevreleri hakkında bilgilerin demografik bilgilere dahil edilmesi, onlarla kaynaştırılması. c-Mesajın etkili bir biçimde yaratılması 1-İletişim kampanyası ve hedef kitleye uygun olabilecek mesajlar için beyin fırtınası yapılması 2-Hedef kitle üzerinde etkili olabilecek ve güvenlik bakımından dikkate alınabilecek kanal ve kaynakların belirlenmesi 3-Hedef kitleye ulaşılabilmek için en iyi zamanların dikkate alınması ve mesajların buna uygun bir biçimde hazırlanması 4-Önceden test edilmesi için birkaç mesajın seçilmesi ve bunların test edilmesi d- Mesajların ve materyalin etkili bir biçimde test ve revize edilmesi 1-Kampanyanın bütçesi ve zamanlamasına uygun olabilecek yöntemlerin ön test için seçilmesi 2- Mesajların ve materyalin hedef kitlenin tutumlarını paylaşan kişilerle önceden test edilmesi 3-Bu testlerin neticelerine göre mesajların ve malzemelerin gözden geçirilmesi için belirli bir süre ayrılması e-Kampanyanın Etkili bir biçimde Uygulanması 1-Kampanyanın başında geliştirilen planın takip edilmesi 2-Kampanyanın rahatça işleyeceğinden emin olmak için gerekli olduğunda ortaklar ve medya ile iletişime geçilmesi 3-Kampanya tamamlanır tamamlanmaz, kampanyanın plan ve süreçlerinin değerlendirilmeye başlanması. SAĞLIK İLETİŞİMİ KAMPANYASI ÖN PLANLAMA SÜRECİ Sağlık iletişimi ve bununla ilgili kampanyaların iki türlü düşünce tarzının neticesinde geliştirilen uygulamalardır. 1-Devletin veya sivil toplum kuruluşlarının gerçekleştirdiği iletişim kampanyaları. 2-Özel kurumların (ilaç firmaları, hastaneler v.s.) gerçekleştirdikleri iletişim kampanyaları. •Bu iki tarafın gerçekleştirdiği iletişim kampanyaları kimi zaman da birbirleriyle kaynaşarak her iki tarafın, yani hem devlet hem de özel sektörün amaçlarına hizmet edebilir. •Kızamık hastalığına yönelik bilgilendirme ve aşılama kampanyasını hem devletin hem de bu aşıyı üreten ilaç şirketinin ortaklaşa gerçekleştirmesi veya sadece firmasının hem toplumu hem de kendisini ilgilendiren bu konuda harekete geçmesi buna gösterilebilir. •Bir iletişim kampanyasının temel sürecini anlatmadan önce, neden ve hangi sağlık konuları için iletişim kampanyasının yapılması gerektiğinin planlanması gerekmektedir. •Planlama konusunu gerçekleştirmek için çeşitli araçlar, yöntemler geliştirilmiştir. •Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralamak mümkündür. •Stratejik Planlama Süreci •PRECEDE-PROCEED Modeli •İhtiyaçlar-Etki Temelli Planlama Modeli •Planlama neticesinde sorunlar belirlenir ve sorunlara uygun iletişim kampanyaları gerçekleştirilmeye çalışılır. 1-Stratejik Planlama Süreci •1995 yılında Bryson tarafından gerçekleştirilen bu model, özellikle kamu sektöründeki planlamaya odaklanmıştır. •Bryson ayrıca kamu sektörleri programlarında hedefler ile amaçlar ve nüfusta gözlenen sonuçlar arasında bir boşluk olduğu konusunu vurgulamaktaydı. •Bu süreçte, öncelikle stratejik planlama süreci yapılacağına dair bir görüş birliği ile adımlar başlamaktadır. •İkinci olarak, kamusal yetkiler tanımlanmakta ve kamusal misyon ve değerler açık bir şekilde ortaya konmaktadır. •Bundan sonra ise, kurumun dahili ve harici çevresi saptanarak kurumun güçlü ve zayıf yönleri ayrıca fırsat ve tehditler belirlenmeye çalışılır. •Bundan sonraki adımda da, kurumun karşı karşıya kalması muhtemel stratejik konular tanımlanır. •Bu sorunları yönetmek için stratejiler belirlenir ve stratejik plan ya da planlar gözden geçirilir ve kabul edilir. •Buna uygun etkili bir kurumsal vizyon oluşturulur ve etkili bir uygulama süreci geliştirilir. •Stratejiler ve stratejik planlama süreci yeniden yapılır. •Bryson tarafından geliştirilen bu stratejik planlama süreci sağlık konularına özel geliştirilmemiş olsa da bu konulara rahatlıkla uygulanabilir. 2-PRECEDE-PROCEED İletişim Modeli •Bu model temel olarak iki kısma sahiptir ve adını da bu kısımlarda kullanılan ifadelerin ilk harflerinden almıştır. •Bu model, sağlık davranışını hem bireysel hem de çevresel güçlerin etkilendiğini ifade etmekte ve ilk kısmını “eğitimsel teşhis” oluşturmaktadır. •PRECEDE, İngilizce “önceden hazırlama”, “güçlendirme”, “eğitim ve çevresel tanıdaki yapıları etkinleştirme” ve “değerlendirme” kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. •İkinci kısmı “çevresel teşhis”ten oluşmakta ve bunun için kullanılan PROCEED kelimesi “politika, düzenleme ve eğitim ve çevresel gelişmedeki kurumsal yapılar” kelimeleri için kullanılmaktadır. Modelin dokuz basamağı vardır. İlk beş basamak teşhis amaçlıdır. 1. Sosyal çevrenin ne şekilde olduğu 2. Salgın, hastalık durumu söz konusuysa onun değerlendirilmesi( Bu mutlaka bir salgın değil, genel olarak toplumu ilgilendirecek bir başka sağlık sorunu da olabilir) 3. Davranışsal ve çevresel değerlendirme 4. Eğitim ve ekolojik değerlendirme 5. Yönetim ile politikaların değerlendirmesini içermektedir. 6. Tüm bu değerlendirmeler ışığında sağlığı geliştirmek amacıyla geliştirilen bu eylemler hem “sağlık eğitimi” hem de çeşitli politikalarda düzenlemeler yapmak şeklinde olabilmektedir. 7. Bu durum, modelin uygulama aşamasını oluşturmaktadır. Sürecin değerlendirmesinde bu süreci etkileyebilecek faktörler dikkate alınır. 8. Bu faktörler kişinin yaşam tarzını ve davranışını ayrıca çevresini de etkileyerek 9. nihayetinde sağlık durumunu ve dolayısıyla da yaşam kalitesini etkilemektedir. •L. Green Tarafından 1999 yılında gerçekleştirilen bu model, daha sonraki yıllarda aşağıdaki gibi daha somut hale getirilmiştir. •Bu modelin çerçevesi, davranış değişikliğine katkısı olan faktörleri araştıran planlama yaklaşımını içermektedir. •Yukarıda bahsedilen ve yedinci adımda ortaya çıkan noktalar şunlardır: •Zemin hazırlayıcı faktörler: Değişiklik isteğini etkileyecek müdahaleden önceki bireysel bilgi, tutum, davranış, inançlar ve değerler. •Kolaylaştırıcı faktörler: Çevrede veya toplumda , bir birey üzerindeki değişikliği kolaylaştıracak veya engel olacak faktörler. •Takviye edici faktörler: Davranışın sürekliliğini etkileyecek, davranışın kabul edilmesi üzerinde olumlu ve olumsuz olacak etkiler. 3-İhtiyaçlar/Etki Temelli Planlama Modeli model tanımlanmış ihtiyaçlara dayanarak öncelikleri belirler; bu ihtiyaçlara ulaşmak için stratejiler ortaya koyar ve potansiyel stratejilerin uygulanabilirliğini belirlemeye çalışır. •Bu •Bu model, nüfusun ihtiyaç ve önceliklerine göre bir planlama gerçekleştirmektedir. •Görüldüğü gibi, yukarıda ortaya konulan üç model temel olarak planlama için önce bir araştırma uygulamakta ve daha sonra elde edilen verilere dayanarak strateji geliştirmektedir. •Aslında sağlık iletişimi amacıyla yürütülen kampanyalar da bu planlamanın temelinden ortaya çıkmaktadır. SAĞLIK İLETİŞİMİ KAMPANYA SÜRECİ •İletişim kampanyaları temel olarak dört adımda gerçekleşir; bu adımlar sırasıyla araştırma, planlama, uygulama ve değerlendirmedir. •Bu gruplama sağlık iletişimi kampanyaları için de geçerli olmakla birlikte farklı gruplandırmalar söz konusudur. •Örneğin Thomas, sağlık iletişimi sürecinin adımlarını planlama, geliştirme, uygulama ve değerlendirme şeklinde yapar. SAĞLIK İLETİŞİMİ KAMPANYA SÜRECİ •Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü ise planlama ve strateji geliştirme; kavram, mesaj ve materyalin geliştirilmesi ve ön testi; programın uygulanması ve etkinliğin değerlendirilmesi ve geliştirmelerin yapılması biçiminde bir ayrım gerçekleştirir. •Her iki kampanya da araştırma aşamasıyla değil planlama aşamasıyla başlamaktadır. •Ancak bu iki kampanyanın detaylarına bakıldığında, her ikisinin de planlama sürecinde araştırmayı da gerçekleştirdikleri görülmektedir. Sağlık iletişimi kampanyalarına yönelik sürecin adımları: 1-PLANLAMA-BAŞLANGIÇ AŞAMASI •Bu aşama dikkatli ve etkin bir biçimde gerçekleştirildiği takdirde başarılı bir kampanyanın adımları gerçekleştirilmiş olur. •Plan, “bugünden, gelecekte nereye ulaşmak istendiğinin, nelerin gerçekleştirilmek istendiğinin kararlaştırılmasıdır; planlama ise planı ortaya çıkarmak için sarf edilen gayretleri, bir süreci ifade eder. •Plan bir sonuçtur, planlama bir süreçtir”. Planlama aşamasında yapılacaklar şöyle sıralanabilir: a-Konu veya Sorunu Belirlemek, Varsayımları Ortaya Koymak •Sağlık iletişimi kampanyasının hangi konu, hangi sağlık sorunu ile ilgili yapılacağı burada tam anlamıyla ifade edilir ve sorun tüm unsurlarıyla açıkça tanımlanır. •Sorun tam olarak tanımlanmadığı sürece yapılacak kampanya da tam anlamıyla başarılı olamaz. •Ele alınan konun tüm boyutları net bir şekilde belirlenmeli ki, kampanyadaki adımlar ona göre şekillensin. •Konu detaylı olarak tanımlandıktan sonra yapılacak çalışma ile ilgili varsayımları da ortaya koymak gerekmektedir. •Bu varsayımlar daha sonra gerçekleşmese de kampanya boyunca yol gösterici olacaktır. b-Konu Hakkında Detaylı Araştırmalar Yapmak ve Mevcut Verileri Gözden Geçirmek •Araştırmanın etkili ve detaylı yapılması, iletişim kampanyasının başarısını veya başarısızlığını belirleyecektir. •Konu hakkında detaylı araştırmalar yapabilmek için farklı alanlardan kaynaklara başvurmakta yarar vardır. •Konu sağlıkla ilgili olduğu için hekimlerle yüz yüze görüşmeler yapmak ve dünya tıp litaratürünü takip etmek de önem taşır. Thomas’a göre bu aşamada tamamlanması gereken enformasyon şunlardır: •Sağlık sorunun ne kadar yaygın olduğu; •Tanımlanan sorundan etkilenenlerin karakteristikleri; •Bireyler, topluluklar ve hatta sağlık sistemi üzerine, sağlık sorunun neticeleri; •Sağlık durumunun muhtemel nedenleri; •Muhtemel çözümler, tedaviler veya müdahaleler. •Bu bilgilerin araştırılması sırasında da araştırmacı çok sayıda kaynakla karşılaşacaktır. •Konu ilave kaynakların bulunmasıyla daha da genişleyecektir. •Bu ilaveler kampanyanın yönünün belirlenmesinde de yardımcı olacaktır. •Özellikle internet, kütüphaneler, tıp dergileri, mesleki örgütlerin yayınları (TTB), istatistiki verilerle ilgili TUİK gibi kurumlar, üniversitelerin yaptığı araştırmalar , araştırma şirketlerinin verileri, halkla ilişkiler şirketlerinin çalışmaları bu tür araştırmalarda kullanılır. c- İletişim Araçlarının –Hedeflerinin Tanımlanması •Kampanyanın nereye ulaşmak istediğinin, amacının ve hedeflerinin ne olduğunun açık ve net bir şekilde tanımlanması gerekmektedir. •İletişim süreciyle ilgili ortaya konmak istenen amaç ve hedeflere yönelik dikkat edilmesi gereken temel kural, belirlenen hedeflerin uygulanabilir olmasıdır. Saptanan hedefler şu unsurlara sahip olmalıdır: Sağlık programı hedeflerini desteklemelidir. Gerçekleştirilebilir ve gerçekçi olabilmelidir. Arzu edilen değişikliğe, etkilenmek istenen nüfusa ve değişikliğin gerçekleşeceği zaman dilimine has hedefler olmalıdır. Ulaşılmak istenen hedeflere yönelik süreçteki başarıları saptamak için ölçümlenebilir olmalıdır. Kaynak dağılımını yönetmek için öncelikler saptanmalıdır. d- Ulaşılmak İstenen Hedef Kitlenin Netleştirilmesi •Sağlık iletişimi kampanyasının etkilenmesi istenen grupların, kişilerin mümkün olduğunca net bir biçimde belirlenmesi mesaj oluşturmada ve bu mesajların kanallara dağıtılmasında kolaylık sağlayacaktır. •Sağlık iletişiminde hedef kitle, sağlık sorunundan doğrudan etkilenecek kişilerdir. •Daha sonra bu kişilerin içinde bulundukları gruplar ve bu kişi ile o grupları etkileyecek diğer kişiler ve fikir liderleri de belirlenebilir. •Söz konusu sorundan kimlerin etkileneceği, birincil hedef kitle hakkında ipuçları verecektir. •Ancak sağlık iletişimi kampanyalarında ulaşılacak hedef kitlenin genellikle çok geniş olması bu hedef kitlenin kendi içerisinde sahip olduğu özelliklere göre bir ayrımın yapılmasını gerektirebilmektedir. •Bu durumda da bu geniş kitlenin yaşa, cinsiyete, sosyo-demografik özelliklere, yaşadığı çevreye, eğitim durumuna ve benzerine göre ayrı ayrı gruplandırılması gerekebilmektedir. e-Hedef Kitleye Ulaşmak İçin En Uygun Kanal ve Aktivitelerin Seçilmesi •Hedef kitlenin sahip olduğu özelliklere ilişkin veriler, hedef kitleye ulaşabilmek için en uygun kanal ve aktiviteleri belirleme konusunda yardımcı olacaktır. •Hedef kitleye ulaşmak konusunda kanal ve araçların seçilmesinde üç temek faktör vardır: •Ulaşım: Ulaşım, hedef kitlenin büyüklüğü, çarpan gücü ve belirliliği ile ilgilidir. •Hedef kitlenin büyüklüğü, kaç kişiye ulaşılacağı, verilen bu kanalda-araçta o hedef kitlenin mesajı kaç kere göreceği, bunu başkalarıyla paylaşıp paylaşmayacağı ile ilgildir. •Çarpan gücü mesajı görecek kişi sayısını arttırmak için mesajın başka kampanya unsurlarıyla bağdaştırılarak kullanılması demektir. •Belirlilik ise zar zor, tanımlanmış bir öncelikle hedef kitleye ulaşabilme yeteneğidir. •Masraflar: Kullanılacak materyale yapılacak harcamalardır. Seçilen amaçlara bağlı olarak değişir. •Kanal ve Araçların İletişim Amaçlarına Uygun Hale Getirilmesi: •Ulaşılmaya çalışılan üçüncü faktör, spesifik iletişim hedeflerine yöneliktir; çünkü bazı kanallar ve taşıyıcılar başkalarına oranla konulan hedeflere daha uygundur. •Buradaki iletişim tarzını seçerken iletişimi gerçekleştirecek konun da araçla uyumlu olması gerekir. •Örneğin tüm toplumu ilgilendiren “Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığı” hakkında iletişim çalışması yaparken daha ziyade kitle iletişim araçlarını ve bu araçlar içinde televizyonu kullanmak daha faydalı sonuçlar verecektir. •Bu hastalık hakkında sadece internet üzerinden bilgilendirici malzeme hazırlayıp sunmak, çok uygun olmayacaktır. •İnternet kullanımın yaygın olmadığı kırsal kesime ulaşılamayacaktır. f-Potansiyel Ortakların Tanımlanması ve Ortaklık Planlarının Geliştirilmesi •Sağlık iletişimi kampanyaları gerçekleştirmeye çalışan kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları sıklıkla kampanyalarını geliştirebilecekleri özel kuruluşlara yönelmektedirler. •Bu tür işbirlikleri iki taraf için de yararlı olmaktadır. •Geniş çaplı iletişim kampanyalarının büyük bir bölümü bir ya da birkaç ortak tarafından gerçekleştirilmektedir. •Birden fazla ortakla geliştirmenin nedenleri: Ortağın hedef kitle tarafından güvenilir olarak değerlendirilmesi ve bu güven sayesinde hedef kitleye ulaşabilme imkanı. Ortağın maddi imkanlarını kullanabilmek Ortağın uzmanlık bilgisinden yaralanmak •Hangi tarafın neyi sağlayacağı, zamanlamanın ve görev dağılımının ne şekilde olacağı mutlaka yazılı bir sözleşme ile saptanmalıdır. g-İletişim Stratejilerinin Geliştirilmesi •Bu adımda, elde edilen veriler ve bilgiler bir iletişim stratejilerinin geliştirilmesi, iletişim ve değerlendirme planı taslağının oluşturulması için kullanılır. •Bir iletişim stratejisi, hedef kitlenin istek, ihtiyaç, değer ve erişebilirliğine dayanır. •Genel iletişim araştırmaları, teorileri ve davranış modelleri bu stratejiye rehberlik eder ve iletişim stratejisi mevcut ulaşılabilir kaynaklar ile sınırlı bir zaman dilimi gerçekliği uyumlu olmalıdır. •Sağlığı geliştirmeye yönelik stratejiler arasında sağlık politikaları da vardır. •Bu politikalar sayesinde pek çok şey gerçekleştirilebilir. •Örneğin bu politikaların uygulanmasıyla gençlerin uyuşturucu kullanmaması veya sigara paketlerinin üzerine sigarının sağlığa zararlarını gösteren resimlerin konulması sağlanabilir. •Çeşitli sağlık sorunlarında toplumu hareketlendirmeye çalışmak ve toplumu bir sorunun çözümüne dahil ederek onlardan destek almak, o sağlık sorununu çözmeye kimi zaman yardımcı olabilmektedir. •Bu durum özellikle toplumu bilgilendirmek ve bilinçlendirmekle gerçekleştirilebilmektedir. •Sağlık hizmetleri stratejileri sayesinde pek çok kişi bazı hizmetlerden daha rahat ve etkin bir biçimde yararlanılabilir. •Örneğin gezici aşı araçları sayesinde köylerde aşı imkanı sağlanabilir. •Sağlığı geliştirmeye yönelik tüm bu stratejiler sağlık iletişimi kampanyalarında da kullanılabilmektedir. •Sağlıkla ilgili bir pek çok yasal düzenleme gerçekleştirilebilmekte veya çeşitli kuruluşlar yaptıkları buluşlarla sağlıktaki teşhis ve tedavi yöntemlerini daha geniş bir yelpazeye taşınabilmektedir. 2-TEMEL KAVRAM, MESAJ, VE MATERYALİN GELİŞTİRİLMESİ AŞAMASI •Sağlık iletişimi kampanyasının ikinci adımında kampanyada geçerli olacak bir takım kavram, mesaj ve materyal geliştirilir ve bunların etkinliğinin testi yapılır. •Hedef kitle ne kadar geniş ve çeşitliyse, bu mesaj ve materyali hazırlamak da o kadar zor olur. •Mesajlar mutlaka sözlü olmak zorunda değildir. •Resimler, işaretler de kullanılabilir. •Konuyla ilgili olabilecek veya birtakım değişikliklerle uygun hale getirilebilecek verilere ulaşıldığında şu sorular sorulmalıdır: Mesajlar doğru mu, güncel mi, tam mı, uygun mu? Materyal, hedef kitleye şekil, tarz, kültürel düşünceler ve okunabilirlik seviyesi açısından uygun mu? Materyal iletişim hedeflerine ulaşmak için uygun mu? 3-PROGRAMIN UYGULANMASI •Sağlık iletişimi uygulamasının üçüncü aşaması uygulama aşamasıdır. •Daha önceden hazırlanan tüm mesajla, materyaller ve uygulamalar burada hedef kitle için görünür hale gelmektedir. •Kampanyanın duyurulması, hedef kitleyi dolayısıyla basını ilgilendirecek etkinlikler aracılığıyla gerçekleştirilebilir. •Burada basın toplantıları, ünlü kişilerin katıldığı etkinlikler veya etkinliğin kendisinin dikkat çekici olmasıyla medyaya haber olabilir ve bir çok insan kampanyanın başlangıcından haberdar olabilir. Basın bültenleri Basın toplantısı-konferansı yapmak Başlangıç Etkinliği: tanınmış kişilerin katıldığı etkinlikler 4-DEĞERLENDİRME AŞAMASI •Kampanyanın değerlendirme başlangıçta konulan hedeflere ne şekilde ulaşıldığı veya ulaşılamadığı, hedef kitleye istenen bilgilerin aktarılıp onlardan bir katılımın, katkının ve davranış değişikliğinin oluşup oluşmadığının ölçümlendiği aşamayı oluşturmaktadır. •Değerlendirme teknikleri temel olarak iki analiz türüne odaklanmaktadır. •Bunlar süreç analizi ve çıktı (veya özetleyici) analizdir. •Süreç analizi, sistemleri, prosedürleri, iletişim süreçlerini ve programın etkili bir biçimde işlenmesine katkı sağlayan diğer faktörleri değerlendirmektedir. •Çıktı analizi ise, daha ziyade nihai sonuca veya en sonunda neye ulaşıldığına odaklanmaktadır. •Süreç değerlendirmesi temel olarak verimi ölçmektedir, çıktı değerlendirmesi ise etkinliği ölçümlemektedir. •İki yöntem arasında önemli farklar vardır. •Özetleyici (çıktı) değerlendirme, yapılan kampanyanın sonundaki başarıyı tespit etmek için uygulanmaktadır. •Bu değerlendirme ile “Neye ulaştık?” “Nasıl ulaştık?” “Bundan ne öğrendik” ve “Bir dahaki sefere aynı şekilde mi yapardık?” sorularının yanıtlarına ulaşılmaktadır. •Özetleyici değerlendirme, geçmişe ait bir analiz sunduğu için aynı zamanda bir inisiyatif olarak uygulanan süreç değerlendirmesi de geliştirilir ve uygulanır. •Bu değerlendirme yöntemi kampanyadan sorumlu kişiler için, sonuçlar açısından daha büyük bir anlama sahip olabilmektedirler; çünkü kampanyayı sürdürebilmek için önemli bilgiler sunmaktadır. SAĞLIK İLETİŞİM KAMPANYALARI 1 – Aile Planlaması 2 – Aşılama 3 – HIV / AİDS 4 – Grip vb. bulaşıcı hastalıklar 5 – Sigaranın toplum sağlığına olan zararları 6 – Kanser vs. . . .
