Türkiye Bankacılık Sistemi ,

Türkiye Bankacılık Sistemi1
“Mart 2010”
Mart 2010 İtibariyle Bankacılık Sistemindeki Gelişmeler
1. Genel Değerlendirme
1.1. Ekonomik Görünüm
Ekonomik faaliyet güçlenmeye devam etmiştir.
Türkiye ekonomisinde, 2009 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren, küresel krizin
yarattığı olumsuz etkiler hafiflemeye başlamıştır. Ekonomik birimlerin risk algısı
azalmış, ekonomik faaliyet canlanmaya başlamış, kredi arzı ile talebi artmaya
başlamıştır. Bu gelişmeler, 2010 yılının ilk çeyreğinde güçlenerek devam
etmiştir.
Kamu maliyesiyle ilgili sorunların ve risklerin özellikle gelişmiş ülkelerde önem
kazanmaya başladığı bir dönemde, ülkemizde Mali Kuralın açıklanmış olması ve
Mali Kuralın çerçevesinin ekonomik birimlerce uygulanabilir olarak
değerlendirilmesi, olumlu bir gelişme olmuştur.
Ekonomik faaliyetteki canlanma eğilimi, bankacılık sektörüne de yansımıştır.
Kredi stoku artmıştır. Takipteki kredilerde artış hızı yavaşlamış ve takipteki
kredilerin toplam kredi stoku içindeki payı gerilemeye başlamıştır. Risk algısının
azalması paralelinde likit aktifler gerilemiştir.
Riskler önemini korumuştur.
Öte yandan, dış kaynak kullanımında duraklama eğilimi devam etmiştir. Kamu
kesimi borçlanma ihtiyacının düşük düzeyde tutulma ihtiyacı devam etmektedir.
Türkiye’nin güçlü finansal ve ticari bağlarının bulunduğu euro bölgesi ülkelerinde
kamu maliyesinde görülen zaaflar, önemli bir risk unsurudur. TC Merkez
Bankasının çıkış stratejisini açıklamış olması, ekonomik canlanmayı para
politikası aracılığıyla destekleme sürecinin devam etmeyeceğini teyit etmiştir.
Faiz oranlarındaki düşüşün karlılığa yaptığı olumlu etki, zayıflamakla beraber
devam etmiştir. Faiz oranlarındaki düşüşün durmasının önümüzdeki dönemde
bankacılık sektörünün karlılığını ve özkaynak büyümesini sınırlandırması
beklenmektedir.
1.2. Bilanço Gelişmeleri
Yılın ilk çeyreğinde, toplam aktifler kredi artışı paralelinde büyümüştür.
Yılın ilk üç ayında bilanço toplamı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14
oranında büyümüştür. Toplam aktifler Mart 2010 itibariyle 824 milyar TL (543
1
Mevduat bankalarıyla kalkınma ve yatırım bankalarını (KYB) kapsamaktadır.
TBB/İstatistiki Raporlar/Üç Aylık Bankacılık Sektörü Bilgileri/Mart 2010
milyar dolar) olmuştur. Toplam aktiflerin gayri safi yurtiçi hasılaya oranının Mart
2010 itibariyle yüzde 85 düzeyinde gerçekleştiği tahmin edilmektedir.
Toplam Aktifler (Milyar dolar ve gsyih’ya oran)
600
90
550
85
500
80
450
400
75
350
70
300
65
250
60
200
55
150
100
50
02
03
04
05
T. Aktifler
06
07
08
09/1 09/2 09/3 09/4 10/1
T. Aktifler/gsyih (sağ eksen)
Mart 2009’a göre, toplam aktifler mevduat bankalarında yüzde 14, kalkınma ve
yatırım bankalarında ise yine yüzde 14 oranında artmıştır. Aynı dönem itibariyle,
kamu bankalarının toplam aktifler içindeki payı 1 puan artmış, yabancı
bankaların payı ise 1 puan azalmıştır. Özel bankaların payı değişmemiştir.
Kredilerin toplam aktiflere oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 puan
azalmış, Aralık 2009’a göre ise 2 puan artarak yüzde 49 olmuştur. Mevduatın
krediye dönüşme oranı, Mart 2009’a göre 3 puan azalarak yüzde 76’ya
gerilemiştir. Mart 2010 itibariyle, bu oran kamu bankalarında yüzde 56, özel
bankalarda yüzde 79 ve yabancı sermayeli bankalarda yüzde 102 olmuştur.
Bireysel krediler Mart 2010 itibariyle, geçen yılın aynı dönemine göre kurumsal
kredilerden daha hızlı büyümüştür. Bireysel kredilerdeki hızlı büyümede, konut
kredilerindeki artış etkili olmuştur. Konut kredilerinin toplam kredi stoku içindeki
payı yüzde 10’dan yüzde 11’e yükselmiştir.
Takipteki kredilerin toplam krediler içindeki payı yıllık bazda artmaya devam
etmiş, fakat Aralık 2009’a göre gerilemiştir. Özel karşılıklar takipteki kredilerden
daha hızlı artmış ve karşılıkların takipteki kredileri karşılama oranı yükselmiştir.
Karşılık öncesi takipteki kredilerin bilanço içindeki payı yüzde 2,5, toplam
kredilere oranı ise yüzde 5 düzeyine yükselmiştir.
Kaynaklarda TL mevduat ve özkaynakların payı artmaya devam etmiştir.
Mevduat aracılığıyla yaratılan kaynaklar önemini korumuş, mevduat dışı
kaynaklarda yurtdışından sağlanan kredilerin payı düşmüştür. Repo
işlemlerinden sağlanan kaynaklar artmıştır. Kaynak yapısındaki bu gelişmeler ve
TBB/İstatistiki Raporlar/Üç Aylık Bankacılık Sektörü Bilgileri/Mart 2010
incelenen dönemde TL’nin euro ve dolar karşısında değer kazanması nedeniyle,
bilanço içinde YP kalemlerin payı gerilemiştir.
Ödenmiş sermaye ve olağanüstü yedeklerdeki artışa bağlı olarak özkaynaklar
artmıştır. Sektör özkaynakları, Mart 2009’a göre yüzde 28 artarak, Mart 2010
itibariyle 112 milyar TL (74 milyar dolar) olmuştur. Özkaynaklardaki artışı,
ödenmiş sermaye ve olağanüstü yedeklerdeki büyüme desteklemiştir.
Sermaye yeterliliği standart rasyosu Mart 2009’a göre 1,6 puan artarak yüzde
20,2’ye yükselmiştir.
Serbest özkaynakların toplam aktiflere oranı özkaynakların büyümesi ve aktif
kalitesinin iyileşmesi paralelinde yüzde 8,7’den yüzde 10,2’ye yükselmiştir.
1.3. Karlılık
Kar hacmi artmaya devam etmiş, fakat artış hızı yavaşlamıştır.
Yılın ilk çeyreğinde bankacılık sektörünün faiz gelirleri 19,2 milyar TL, faiz
giderleri 8,6 milyar TL olmuştur. Net faiz gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre
yüzde 8 oranında artarak 10,6 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Kar hacmi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22 artarak 6,1 milyar
TL’ye yükselmiştir. Faiz oranlarındaki gerileme, toplam aktiflerin ortalama
vadesinin, toplam pasiflerin ortalama vadesinden daha uzun olması nedeniyle,
kar hacmini olumlu etkilemiştir. Bununla beraber, bu etki zayıflamaya
başlamıştır. Önümüzdeki dönemde, kar hacminin, büyük ölçüde kredi
stokundaki değişime bağlı olarak belirlenmesi beklenmektedir.
Özkaynakların yüksek düzeyi, diğer faaliyet gelirlerindeki artış ve takipteki
kredilerin gerilemesi nedeniyle karşılıklardaki azalma da kar artışında etkili
olmuştur.
Yıllık bazda özkaynak karlılığı yüzde 18,3, yıllık bazda aktif karlılığı ise yüzde
2,5 düzeyinde gerçekleşmiştir.
1.4. Bilanço riskleri
Kur ve vade risklerinde önemli bir değişiklik olmamıştır.
Yabancı para net genel pozisyonu 447 milyon dolar açık vermiştir. YP aktiflerin
TL karşılığının toplam aktifler içindeki payı Mart 2009’a göre 5 puan azalarak
yüzde 27; YP kaynakların TL karşılığının toplam pasifler içindeki payı ise 4 puan
azalarak yüzde 31 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Toplam aktiflerin yüzde 49’u, kaynakların ise yüzde 79’u 1 yıldan daha kısa
vadelidir. Yurtdışı kaynak kullanımındaki azalma, aktif ve pasifler arasındaki
vade uyumsuzluğunu olumsuz, özkaynaklardaki artış ise olumlu etkilemiştir.
TBB/İstatistiki Raporlar/Üç Aylık Bankacılık Sektörü Bilgileri/Mart 2010
Toplam kredilerin yüzde 1,4’ü (5,8 milyar TL) ve toplam mevduatın yüzde 3’ü
(15,6 milyar TL) bankaların dahil oldukları risk grubuna aittir. Bankaların dahil
oldukları risk grubuna ait net riskleri negatif (-9,9 milyar TL) olmuştur.
1.5. Yapısal Özellikler
Şube ve personel sayısı artmıştır.
Mart 2010 itibariyle faaliyet gösteren banka sayısı 45 tanedir. Aralık 2009
dönemine göre, banka sayısı değişmemiş, şube sayısı 2 adet artarak 9.029’a
yükselmiştir. Personel sayısı Aralık 2009’a göre 2.091 kişi artarak 174.493’e
yükselmiştir.
Geçen yıl sonuna göre, aktif büyüklüğü itibariyle ilk beş bankanın mevduat payı
1 puan artmış, kredi ve mevduat paylarında ise değişiklik olmamıştır. İlk on
bankanın aktif, mevduat ve krediler içindeki payı değişmemiş ve sırasıyla yüzde
87, yüzde 91 ve yüzde 85 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Bilanço dışı işlemler özellikle taahhütler kalemindeki yükselişe bağlı olarak
artmaya devam etmiştir.
Kredi ve banka kartı sayısındaki artış yavaşlamış, işlem hacmi ise artmaya
devam etmiştir. İnternet bankacılığı aracılığıyla yapılan işlemlerde ise hem
müşteri sayısı, hem de işlem hacmi büyümüştür.
TBB/İstatistiki Raporlar/Üç Aylık Bankacılık Sektörü Bilgileri/Mart 2010