ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ VE İŞLEVLERİ

ENZİMLERİN GENEL
ÖZELLİKLERİ - I
Doç. Dr. Nurzen SEZGİN
Enzimler
Biyokimyasal tepkimelerin vücutta yaşam ile
uyumlu bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan ve
hızını arttıran katalizörlerdir
Katalitik RNA moleküllerinin küçük bir grubu
hariç bütün enzimler proteindirler
Enzimlerin yapısal özellikleri

Proteinlere özgü tüm yapısal özellikleri gösterirler

Primer, sekonder, tersiyer, quaterner (allosterik
enzim)

Kofaktör :

inorganik elementler (Se, Mo vb)

Metallerin iyonik formları (Fe+2, Mg+2, Mn+2, Zn+2 vb)

Suda çözünen vitaminlerden sentezlenen organik yapıda
kompleks moleküller (koenzim)
Enzimlerin yapısal özellikleri
Apoprotein (apoenzim)
Kofaktör
Holoenzim
Koenzim /kofaktör bir enzime çok sıkı bağlı ise
prostetik grup olarak isimlendirilir
Vitamin
Koenzim formu
Transferinde
görev aldığı grup
Biyotin
Biositin
CO2
Vitamin B12
Koenzim B12
Folik asit
Tetrahidrofolat
(THF)
Tiyamin
pirofosfat (Tpp)
H atomu ve alkil
grupları
Tek karbonlu
gruplar
Aldehit grupları
Vitamin B1
Vitamin B6
Pridoksal fosfat
(PRP)
Amino grup
Enzimlerin adlandırılmaları
1. Özel Ad
Birçok enzim, substratlarının adına veya
aktivitelerini tanımlayan bir kelime veya sözcük
grubuna “az” son eki ekleyerek adlandırılır.
Üreaz, amilaz, arjinaz, proteaz ve lipaz, substratı
tanımlayan;
DNA polimeraz, laktat dehidrojenaz ve adenilat
siklaz, tepkimeyi tanımlayan adlandırmalardır.
Enzimlerin sınıflandırılmaları
2. Sistematik Ad

1. Oksidoredüktazlar

2. Transferazlar

3. Hidrolazlar

4. Liyazlar

5. İzomerazlar

6. Ligazlar
1. Oksidoredüktazlar
redüksiyon-oksidasyon reaksiyonlarını katalize
ederler
Katalizlediği tepkime tipi: Elektron transferi
Laktat dehidrojenaz
Katalaz
2. Transferazlar
fonksiyonel grupların bir molekülden diğerine
transferini katalize ederler
Aspartat transaminaz
Alanin transaminaz
Heksokinaz
Kreatin kinaz
3. Hidrolazlar
su katılması suretiyle bağların parçalandığı hidroliz
reaksiyonlarını katalize ederler
lipaz
Kolesterol esteraz
Alkalen fosfataz
-Amilaz
Tripsin
4. Liyazlar
Oksidasyon veya hidrolizden başka yollarla bağları yıkar
veya oluştururlar
(Çift bağlara grup transferi veya grupların ayrılması
sonucunda çift bağ oluşumu)
Pirüvat dekarboksilaz
Sitrat sentaz
Adenilat siklaz
5. İzomerazlar
Bir molekül içindeki değişiklikleri katalize ederler
Triozfosfat izomeraz
Glukoz-6-fosfat izomeraz
6. Ligazlar
Enerjice zengin bir bağın hidrolizi ile iki molekülün
birbirine bağlanmasını katalize ederler (sentez yapar)
DNA ligaz

Enzimlerin tepkime sırasında yapılarında kimyasal bir
değişim gerçekleştirdikleri moleküllere substrat
denir

Her enzim üzerinde substratını tanıyan ve bağlayan
bir aktif merkez bulunur

Substratın aktif merkeze bağlanması düşük enerjili
bağlarla gerçekleşir
Enzim- Substrat kompleksi oluşumu

Anahtar kilit modeli

İndüklenmiş uyum modeli
Enzimlerin Özgüllüğü


Tek substrat

Üreaz – Üre

Glukokinaz – glukoz
Grup spesifik


Kolinesterazlar
Kimyasal bağa spesifik

Proteaz (Tripsin) - proteinler
Enzimlerin katalitik etkinlikleri

Enzimler bir tepkimenin hızını, katalizörsüz olarak
meydana gelebileceği hıza göre 105 – 107 kez
arttırırlar

Tek bir enzim molekülünün birim zamanda ürüne
çevirdiği substrat molekülü sayısına turnover sayısı
(kcat) adı verilir