B*Y 431 - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

SAĞLIK MİKROBİYOLOJİSİ
Teorik ders
(Güz Yarıyılı Seçmeli Dersi)

Doç. Dr. Arzu ÇÖLERİ CİHAN
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi
Biyoloji Bölümü Moleküler Biyoloji ABD


Doç.Dr. Arzu ÇÖLERİ CİHAN
EĞİTİM
DERECE
ÜNİVERSİTE
DÖNEMİ
ALANI
Lisans
Ankara Üniversitesi
1994-1998
Biyoloji (Moleküler Biyoloji)
Yüksek Lisans
Ankara Üniversitesi
1998-2002
Biyoloji (Mikrobiyoloji, Moleküler Biyoloji)
Doktora
Ankara Üniversitesi
2002-2007
Biyoloji (Mikrobiyoloji, Moleküler Biyoloji)
AKADEMİK DENEYİM
UNVAN
DÖNEMİ
ÜNİVERSİTE
BÖLÜM/ABD
Arş.Gör.
2002-2007
Ankara Üniversitesi
Biyoloji / Moleküler Biyoloji
Arş.Gör. Dr.
2007-2012
Ankara Üniversitesi
Biyoloji / Moleküler Biyoloji
Doç. Dr.
2012-
Ankara Üniversitesi
Biyoloji / Moleküler Biyoloji
UZMANLIK ALANLARI
Mikrobiyoloji, Biyoteknoloji, Moleküler Biyoloji, Bakteriyel Taksonomi, Enzimoloji,
Termofilik Basiller , Biyofilm





Brock Biology of Microorganisms, Madigan, Martinko
and Parker, 2013. Prentice Hall.
Medical Microbiology, Brooks,Butel and Ornston, 1991.
Prentice Hall
İnfeksiyon Hastalıkları, Tekeli ve ark., 1999. Antıp A.Ş.
Klinik Mikrobiyolojik Tanı, Prof. Dr. Hakkı Bilgehan.
Bars Yayınları Fakülteler Kitabevi, 2. Baskı, 1995.
Microbiology, A Laboratory Manual, J. G. Cappuccino,
N. Sherman. 6th edition. Pearson Education Inc, as
Benjamin Cummings, 1301 Sansome St., San Francisco,
ISBN 0-8053-7648-8, 2001.














Medikal mikrobiyolojide kullanılan terimler ve sağlık
mikrobiyolojisinin önemi
Vücudun Normal mikrobiyal florası
Normal mikrofloranın fonksiyonu ve önemi
Hastalık oluşumu: Enfeksiyon ve toksinlerin etkisi
Epidemiyoloji
İmmünoloji ve aşılama programı
Mikrobiyolojide klasik tanı yöntemleri-1
Mikrobiyolojide moleküler tanı yöntemleri-2
Kişiden kişiye bulaşan hastalıklar: Solunum Yolu Bakteriyal
hastalıkları
Kişiden kişiye bulaşan hastalıklar: Solunum Yolu Viral hastalıklar
Kişiden kişiye bulaşan hastalıklar: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Hayvanlar ve Artropodlar yoluyla bulaşan hastalıklar
Gıda kaynaklı mikrobiyal hastalıklar
Su kaynaklı mikrobiyal hastalıklar

Normal mikrobiyal flora: Sağlıklı vücut dokusuyla ilişkide bulunan mikroorganizmalar

Enfeksiyon: Organizmanın konakçıda gelişimi

Nazokomiyal enfeksiyon: Bir hastane ortamında yakalanılan enfeksiyon

Konakçı: Parazit barındıran organizma

Parazit: Bir konakçı içinde veya üzerinde gelişen ve hastalığa neden olan organizma

Patojen: Hastalık yapan organizma olup genellikle bir mikroorganizmadır

Fırsatçı patojen: Normal konakçı direncinin olmadığı durumlarda hastalık yapan organizma

Patojenite: Bir patojenin hastalık oluşturabilme yeteneği

Virülens: Bir patojen tarafından gösterilen patojenite derecesi

Toksisite: Bir patojen tarafından üretilen toksinlerin neden olduğu patojenite

Eksotoksin: Bir mikroorganizmanın geliştiği sürece hücre dışına salgıladığı, konakçı hücrede
derhal hasara sebep olan protein

Endotoksin: Gram (-) bakterilerde bulunan ve çözündüğünde toksin olan hücre zarfının
lipopolisakkarit kısmı (Lipid A tabakası)

Enterotoksin: Bir mikroorganizmanın geliştiği sürece hücre dışına salgıladığı, konakçının
ince bağırsağında derhal hasar neden olan protein



İnsan vücudu deri yüzeyi, ağız, sindirim, salgı ve üreme sistemlerini kaplayan
mukoz membranlarda yaygın bir mikroorganizma popülasyonuna sahiptir. Bu
mikroorganizmalar aslında sağlıklı bireyler olabilmenin en önmeli
sebeplerindendir. Bunun yanısıra, zararlı mikroorganizma grupları ise enfeksiyon
hastalıklarında insan vücudunu doğrudan ya da dolaylı olarak kolonize olmak,
yayılmak ve zarar vermek için kullanılırlar. Patojen olarak bilinen bu
mikroorganizmalar konakçıda besin kaynaklarına ulaşmak için çeşitli stratejiler
geliştirirler. Bu stratejiler, özelleşmiş tutunma yapılarının, özgün büyüme
faktörlerinin, yayılımcı enzimlerin ve kuvvetli biyolojik toksinlerin üretimini
kapsar. Bu faktörler sıklıkla konakçıda zarara ve bazen de konakçının ölümüne yol
açar.
Mikroorganizmaların gelişimini engellemek için kullaılabilecek antimikrobiyal
maddelerin yanısıra, vücudumuz da çoğu mikrobiyal saldırganı baskılamak ya da
ortadan kaldırmak üzere karşı önlemler geliştirmiştir. Spesifik olmayan bu fiziksel,
anatomik ve biyokimyasal süreçler sayesinde mikrobiyal enfeksiyon hastalıkları
oldukça seyrek görülür.
İnsan sağlığını yakından ilgilendiren sağlık mikrobiyolojisi dersinde, normal
mikrofloramızın önemini algıladıktan sonra, patojenlerin sebep olabileceği
enfeksiyon hastaslıklarını detayları ile inceleyeceğiz.
Dünya’da İnsan Ölümlerinde Mikrobiyal Etkenlerin Yeri(WHO)
Ölüm Etkeni
Ölen Sayısı
Ölüm Etkeni
Ölen Sayısı
HIV/AIDS
2.678.000
İskemik Kalp Hastalıkları
3.512.000
Alt Solunum Yolu İnfeksiyonları
2.643.000
Strok(İnme-Felç-Beyin Hasarı)
3.346.000
İskemik Kalp Hastalıkları
2.484.000
Kronik Akciğer Hastalıkları
1.829.000
Diyare
1.793.000
Alt Solunum Yolu İnfeksiyonları
1.180.000
Kalp-Damar Hastalıkları
1.381.000
Akciğer Kanseri
938.000
Çocukluk Evresi Hastalıklar
1.217.000
Araç Kazaları
669.000
Sıtma
1.103.000
Mide Kanseri
657.000
Tüberküloz(Verem)
1.021.000
Yüksek Tansiyon
635.000
Kronik Akciğer Hastalıkları
784.000
Tüberküloz
571.000
Kızamık
674.000
İntihar
499.000