Şifanur | Mantarlar

Mantarlar
Açıklama: Mantarlar, sitoplâzmalarında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryot hücreli
canlılardır. Mantarlar genellikle çok hücrelidir...
Kategori: BİYOLOJİ DÜNYASI
Eklenme Tarihi: 19 - Ekim - 2010
Geçerli Tarih: 19 - Temmuz - 2017, 06:58
Site: Şifanur
URL: http://www.sifanur.com/haber/598-mantarlar.html
Mantarlar, sitoplâzmalarında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryot hücreli canlılardır.
Mantarlar genellikle çok hücrelidir. Klorofil içermeyen, yaşamları için gerekli olan besini hazır
olarak sağlayan heterotrof canlılardır.
1. Mantarların Genel Özellikleri
Mantarlar, yüksek yapılı bitkilerdeki kök, gövde ve yaprak gibi organlara sahip değillerdir. Fakat
hücrelerinin etrafında belirli bir hücre çeperinin olması, sporla çoğalmaları ve genellikle hareketsiz
oluşları nedeniyle bitkilere benzer canlılardır. Şapkalı mantarların çeşitli türleri ülkemizde doğal
olarak yetişir, bazı türleri zehirlidir. Şapkalı mantarlar besin ve ilâç yapımında kullanılmak üzere
özel olarak da yetiştirilmektedir.
2. Mantarların Çeşitleri
Mantarlar maya mantarları, küf mantarları, şapkalı mantarlar ve enfeksiyon yapan mantarlar olarak
gruplandırılır.
Maya Mantarları:
Genellikle tek hücreli organizmalar olup, hücre çeperleri kitinden yapılmıştır. Mayaların en önemli
özelliği eşeysiz üremelerinin tomurcuklanma yolu ile olmasıdır. Özellikle şekerli ortamlarda,
toprakta, hayvan atıklarında bol miktarda görülür. Hamurun mayalanmasında, bira üretiminde maya
mantarlarından yararlanılır.
Küf Mantarları:
Çürümekte olan böcek, balık, kuş artıkları üzerinde saprofit olarak yaşarlar. Eşeyli ve eşeysiz
ürerler. Besinlerin küflenmesine neden olurlar. Mantarların sporları peynir, salça, ekmek, limon ve
yemekler üzerinde çoğalarak besinlerin küflenmesine neden olur.
Şapkalı Mantarlar:
Genellikle ağaç altlarında, çayırlarda yetişen tipik şemsiye şeklinde olan mantarlardır. Bu
mantarların zehirli ve zehirsiz türleri vardır. Zehirsiz türlerinin kültürü yapılarak kolayca yetiştirilir.
Şapkalı mantarlar; demir, bakır, fosfor, vitamin ve protein açısından zengin olduklarından besin
olarak tüketilir.
Enfeksiyon Mantarları:
İnsanda ağız ve boğaz hastalıkları, üreme organları ve deride enfeksiyonlara neden olan
mantarlardır. Bebeklerde görülen pamukçuk, saç dökülmesine neden olan saçkıran örnek verilebilir.
3. Mantarların Biyolojik, Ekonomik Önemi ve İnsan Sağlığı ile İlişkisi
Mantarların en önemli görevleri yeryüzündeki madde dönüşümünde rol almalarıdır. Mantarlar, ölü
bitki ve hayvan kalıntılarının çürüyerek toprağa karışmasında rol oynarlar. Bitkilerin sonbaharda
dökülen yaprakları, mantar ve bakteriler tarafından çürütülerek humuslu organik maddelere
dönüştürülür. Oluşan fosfat ve nitrat gibi mineraller bitkiler tarafından alınarak yaşam döngüsüne
katılır.
Mantarlar, gıda ve fermantasyon endüstrisi, ilâç sanayii ve çeşitli ürünlerin elde edilmesinde
kullanılmaktadır.
Peynir, alkol, ilâç, ekmek yapımında mantarlardan yararlanılır. Ekmek yapımında hamura katılan
maya, kimyasal tepkimeler sonucunda karbon dioksit gazının çıkışına yol açar ve hamur kabarır.
Bazı maya mantarları da salgıladıkları enzimlerle, glikozu parçalayarak alkole dönüştürürler. Bira ve
şarap gibi alkollü içecekler şekerin fermantasyonu sonucu oluşur.
Şapkalı mantarlar, eski çağlardan beri tüketilen önemli bir gıdadır. Mantarın besin değeri oldukça
yüksektir. Özellikle içerdiği protein, vitamin ve mineral maddeler mantarın beslenmedeki önemini
arttırmaktadır.
Mantarda, mineral maddelerden kalsiyum, demir, fosfor, potasyum ve bakır bulunmaktadır.
Mantarlar, ilâç yapımında da kullanılmaktadır. Çeşitli antibiyotikler, steroit hormonlar, birçok
vitaminler mantarlardan elde edilen ilâçlardır. Son zamanlarda mantarlar kanser tedavisinde de
kullanılmaya başlanmıştır. Penicillium chrysogenum mantarının ürettiği penisilin antibiyotiği,
bakteriyel hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Doğadaki mantarların zehirli ve zehirsiz cinsleri bulunmaktadır. Bu mantarların ayırt edilememesi
sonucu zehirlenmelere çok rastlanmaktadır. Bilinçsizce toplanan zehirli mantarların tüketilmesi
insanların ölümüne neden olmaktadır. Bu tehlike kültür mantarlarında görülmez. Bu nedenle kültür
mantarlarının tüketilmesi gereklidir. Kültür mantarları lâboratuvar şartlarında kolayca yetiştirilebilir.
Nemli ve karanlık ortamlarda, gübre ve saman karışımında kolayca yetiştirilen ve zehirleme
tehlikesi olmayan önemli bir besin kaynağıdır.