AilePlanlamasiYontem..

EGE ÜNİVERSİTESİ
TARIMSAL UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Çiftçi Broşürü: 12
Mayıs-2001
AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ
KARŞIYAKA 14 NOLU ANA-ÇOCUK SAĞLIĞI ve AİLE PLANLAMASI EĞİTİM
MERKEZİ
KADINA AİT YÖNTEMLER
Doğum Kontrol Hapları (Kombine Oral Kontraseptifler)
Etkili ve geri dönüşümlü bir yöntemdir. Bırakıldığında doğurganlık hemen geri döner.
Hemen tüm kadınlar için güvenilirdir. Ciddi yan etkileri nadirdir. Sağlık personeline
danışarak, her yaştaki kadın tarafından kullanılabilinir. Etkili korunma için her gün
düzenli kullanılmalıdır. Bazı kullanıcılarda özellikle ilk birkaç ay içinde, adetler
arasında kanama, lekelenme, hafif kilo artışı, adetlerde azalma ve baş ağrısı gibi yan
etkiler olabilir.
Kansızlık (demir eksikliği anemisi), adet sancıları, adet düzenliği ve diğer bazı tıbbi
sorunların önlenmesine katkıda bulunur. Bazı kanser türlerine karşı koruyucudur. 35
yaşından büyük sigara içen kadınlar, damar hastalıkları olanlar, yüksek tansiyon
hastaları, şeker hastaları, aşırı şişman kadınlar, felç geçirenler, karaciğer hastalığı
olanlar, emzikli annelerde doğumdan sonraki ilk 6 ay uygun bir yöntem değildir.
Sağlık kontrolü ile başlanması uygundur.
Enjekte Edilen Kontraseptifler:
Çok etkili ve güvenilir yöntemdir. 1 ayda ya da 3 ayda bir iğne vurdurulur. Sağlık
koşulları uygun her yaştaki kadın tarafından kullanılabilinir. Lekelenme, adetler
arasında hafif kanama veya uzun süreli adet görmeme gibi kanama değişiklikleri, baş
ağrısı, bulantı, hafif kilo artışı olabilir. Kişiye özeldir, kullanıcı dışında kimse fark
etmez. Doğurganlık yöntem bırakıldıktan 6 ay veya daha uzun sürede geri döner. Üç
aylık iğneler doğumu takiben altıncı haftadan başlayarak, emzirme süresincede
kullanılabilir. Düzenli iğne vurdurmayı gerektirir.
RİA (Spiral)
Eğitilmiş sağlık personeli tarafından rahim içine yerleştirilen küçük bir alettir. Çok
etkili, geri dönüşlü ve uzun etkili bir yöntemdir. Bakırlı RİA’ların (T Cu 380 A) etkinliği
10 yıldır. Takıldıktan sonra ilk aylarda adet kanamaları daha fazla ve uzun süreli
olabilir, rahimde hafif kramp tarzında ağrılar olabilir.
Emzirme üzerine etkisi yoktur. Doğumdan hemen sonra uygulanabilir.Ciddi yan etki
nadirdir. Bazen rahimden atılarak hazneye düşebilir. Adetlerinde aşırı ağrı ve kanama
olan kadınlar, rahimde ve diğer üreme organlarında iltihap, tümör (ur) olan kadınlar
için uygun değildir. Sağlık kontrolü ile takılması uygundur. Cinsel yolla bulaşan
hastalıklardan korumaz.
Vajinal Yöntemler
Spermisid olarak kullanılan jel-köpük- tablet vb., diafram ve servikal başlık vajene
(hazneye) uygulanan yöntemlerdir. Kadının kontrol edebileceği ve kullanabileceği
yöntemlerdir. Her cinsel ilişkiden önce hazneye yerleştirilmelidir. Her seferinde doğru
olarak kullanıldığında etkilidir. Her ilişkide doğru olarak kullanılmadığı takdirde
etkinlikleri azalabilir.
Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklardan sınırlı da olsa koruyabilir. Kimyasal
maddelere alerjisi olanlar ve ilişkiden sonra hazneyi yıkama alışkanlığı olan kadınlara
uygun değildir.
Deri altı kapsülleri (Norplant)
Kol iç yüzüne yerleştirilen küçük silikon tüplerdir ve içinde gebelikten koruyucu
hormon bulunur.İçerdiği hormon çok küçük miktarlarda kana karışarak korunmayı
sağlar. Emzikli kadınlarda da kullanılabilir. Beş yıllık koruma sağlar. Sağlıklı
kadınların çoğu için uygundur. Adet düzensizliği, baş ağrısı, bulantı, hafif kilo artışı,
ciltte sivilce ve saç dökülmesine sebep olabilir. Uygulama sağlık personeli tarafından
yapılır, yöntem bırakılacağında yine sağlık personeline ihtiyaç vardır.
Tüp Ligasyonu (Tüplerin Bağlanması)
Yumurtalık kanalları bağlanır. Başka çocuk istemeyen kadınlar için basit, güvenilir ve
kalıcı bir cerrahi yöntemdir. Yöntemden geri dönülmesi güç olduğu için dikkatli karar
verilmelidir. Lokal veya genel anestezi ile uygulanır. Çok etkilidir. Bilinen uzun vadeli
bir yan etkisi yoktur. Uygulamadan sonra kısa süreli ağrı olabilir.yönteme bağlı ciddi
yan etki nadirdir. Cinsel işlev ve duyguları etkilemez. Kadının adet düzenini
etkilemez.
ERKEĞE AiT YÖNTEMLER
Kondom (Kaput, Prezervatif, Kılıf)
Erkeklik organına (penis), sertleştikten sonra takılan, kauçuktan yapılmış çok ince bir
kılıf olup, döl hücrelerinin hazneye boşalmasını engeller. Etkinliği yüksek, güvenilir bir
yöntemdir. AİDS dahil cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korur. Her cinsel ilişkide
yeni kondom kullanılır. Kullanımı kolaydır.
Kondom kullanılıp çıkarıldıktan sonra, hasar görüp görmediği kontrol edilmelidir.
Herhangi bir sakıncası yoktur. Kauçuk alerjisi olanlara uygun değildir. Birden çok
cinsel eşi olanlar için en uygun yöntemdir.
Vazektomi (Kanalların Bağlanması)
Erkeklerde, tohum (döl) hücreleri hayalarda meydana gelir. Tohum kanalları
kapatılınca, döl hücreleri dışarı atılamaz. Vücut tarafından eritilirler. Başka çocuk
istemeyen erkekler için basit, güvenilir, kalıcı yöntemdir, gebelikten kesin korur.
Yöntemden geri dönülmesi güç olduğu için, dikkatli karar verilmelidir. Klinikte birkaç
dakika içinde uygulanabilir. Cinsel işlev ve duyguları etkilemez. Bilinen uzun süreli bir
yan etkisi yoktur. Lokal anestezi ile gerçekleştirilir, ağrı duyulmaz. Vazektomi sonrası
en az 20 boşalma yada 3 ay süre ile ek yöntem kullanılmalıdır.