kişilik bozuklukları ve gençlik

KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
PSK. ENİSE AKGÜL
Tuzla Psikolojik Danışma Merkezi
3 95 18 36
e-mail:[email protected]
Kişilik nedir?
İnsanları birbirlerinden farklı kılan , kendisi
ve çevresindekilere bakış acıları ,onlarla
kurabildiği ilişki düzeyleri ve tepkilerini
kapsayan çeşitli ortamlarda kendini gösteren
bedensel, düşünsel ve ruhsal özelliklerdir.




Çevreye uyumda bozulma
Günlük işlevsellikte bozulma
Gerilim-kaygılı ruh hali oluşturma
Kültürün beklentilerinden sapma gösterme
…..Ve tüm bunların süreklilik göstermesi
 Kendisi, başkaları ya da olayları algılama
 Verilen duygusal tepkilerdeki
uygunluk,değişkenlik ve yoğunluk
 Kişilerarası işlevsellik
 Öfke, heyecan, aşırı istek ve dürtülerin
kontrolü
Kişilik Bozukluğu
Derin olarak yerleşmiş olan, sosyal kalıplara
uymayan, yaygın, ısrarlı, uyumsuz davranış
örüntüsüdür.
Kişilik Bozukluklarında Genel
Özellikler




Yaşam zorlukları
Empati yoksunu,
%6-9
15-20 yaş
1) Davranışların benliğe yerleşmiş olması ve uyum
amacı ile esneklik göstermemesi
2) Belli bir toplum içinde uyumlu sayılabilmek için
geçerli ölçütlerden sapması
3) Çocukluktan beri süre gelmesi
4) Toplum içinde ve iş yaşamında belirgin
bozulmaya yol açması
5) Genellikle benliğe uyumlu olması ve değiştirilmek
istenmemesi; bazen de benimsenmemiş olsa bile
değiştirilmemesi
6) Genel olarak çevre ile çatışma ve sürtüşmeye yol
açması; kendisini çevreye değil, çevresini
kendisine uydurmaya çalışması
7) Kişinin bilişsel yetilerinde, temel duygulanım ve
düşünce yapısında belirgin bozukluk olmaması
3 ANA GRUBA AYRILIR
 A GRUBU:
1- PARANOİD KİŞİLİK
BOZUKLUĞU





Şüpheler…
Sır vermeme
Sürekli kin
Saldırı algılaması
Sadakatsizlik korkusu
GENEL DURUM:
 Geçinilmesi çok zor insanlardır
 Kendisini suçsuz karşı tarafı hep suçlu bulur
 Önyargılıdır
 Kapalı kutu, pireyi deve yapan, kıskanç,
tartışmacıdır
 Genelde erkeklerde görülür.
SEBEP:
 Ailenin mantıkdışı ve aşırı baskıcı ezici
nitelikteki öfkesinden etkilenen çocuğun bu
duygularla özdeşip, bu saldırganlığından
kaçmak için saldırganlığın karşıdan geldiğini
düşünme
 Kendilerini yetersiz, aşağılanmış ve yardim
edilemez hissettikleri, bu duyguların etkisini
hissetmemek için çevreyi suçlama
TEDAVİ:
 Güvenle oluşmuş bir psikopterapi
 Nadiren kısa süreli ilaç kullanımı
2-ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU






Yakın ilişkilerden hoşlanmaz,
Genelde tek etkinlik
Cinsel ilgi çok az ya da yok
Aktivitelerden zevk almaz
Övgü ve eleştiriye kayıtsız
Soğuk, uzak, monoton duygular
GENEL DURUM
Kendi başına vakit geçirmekten hoşlanan
İçe kapanık
Öfke saldırganlık gösteremez
SEBEP:
 Erken çocukluk döneminde soğuk, ihmalkar,
tatmin edici olmayan ilişkiler yaşayan
çocuklarda ileri dönemlerde ilişki ve kişiler
arası bağlantıların önemli ya da gerekli
olmadığı seklinde bir düşünce tarzı gelişimi
ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.
TEDAVİ:
 Nadiren tedaviye gelirler
 Bireysel terapi + Grup terapisi
3-ŞİZOTİPAL KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
 Olayların ve bazı durumların özel anlamlı
olması
 Garip inanışlar ya da büyüsel düşünce
 Garip bir düşünüş biçimi ve konuşma
 Kuşkuculuk
 Duyguya zıt bir yüz ifadesi
 Aşırı sosyal kaygı
GENEL DURUM
 Sadece gerektiğinde iletişim
 Gaipten sesler duyma
 Uygunsuz giyinme
SEBEP:
 Ailede şizofreni
TEDAVİ:
 Piskoterapi + İlaç
3 ANA GRUBA AYRILIR
 B GRUBU:
1-ANTİSOSYAL KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
 Yasalara ,sosyal davranışlara uyamama
 Ani davranışlar
 Tekrarlayıcı kavga, dövüş ,saldırılar ile
birlikte öfkelilik hali
 Güvenlikle ilgili duyarsızlık
 Suçlar
 Kendini hakli göstermeye çalışmak ve
bundan vicdan azabı duymamak.
 Davranış bozukluğu:
1. İnsanlara ve hayvanlara saldırganlık
2. Mala zarar verme
3. Sahtekarlık, hırsızlık
4. Kuralları ciddi bir biçimde bozma
GENEL DURUM
 18 yaş öncesi davranım bozukluğu, 18 yaş
sonrası anti sosyal kişilik bozukluğu
 Toplumda "Psikopat" diye tanımlanırlar.
 Sık sık karakollara düşerler ve tutuklanırlar.
 Aldıkları cezaları kendilerine haksızlık olarak
algılarlar.
 Eğer kişi yapılan eylemler sonucu ya da kotu
yasam koşulları sonrası ölmezse , rahatsızlık
40 yaş sonrasında etkinliğini azaltabilir.
SEBEP
 Erken çocukluk dönemlerinde annebabanın maddi ya da manevi yokluğu,
ebeveynin cezalandırıcı, aşağılayıcı tavırlar
sergilemesi.
 Genellikle sosyoekonomik düzeyi düşük ve
kırsal kökenli kişilerde görülmektedir.
TEDAVİ
 Grup terapisi etkilidir.
 Müşahede altına alınabilirler.
2-BORDERLİNE KİŞİLİK
BOZUKLUĞU







Göklere çıkarma ve yerin dibine sokma
Gerçek ya da hayali terk edilme
Kimlik karmaşası
Tekrarlayan intihar girişimleri
Sürekli duygusal değişkenlik hali
Sürekli olarak boşlukta hissetme
Öfkeye hakim olamama
GENEL DURUM
 Yalnız baslarına olmaya dayanamaz ve
birilerinin varlığına gereksinim duyarlar.
 Ne seninle ne sensiz
 Kendilerine maddi ve manevi acıdan zarar
verir
SEBEP:
 1,5-2,5 yaş arası dönemde çocuğun ayrılma ve
kendi başına davranışlar sergileyebilme
çabalarına annelerinden gelen cezalandırıcı
tavırlar.
 Ailede duygusal paylaşımın olmaması , aile içi
yoğun çatışmalar, küçük yaslarda ana-baba kaybı,
ayrılığı, çocuğun yasadığı fiziksel ve cinsel tacizler
rahatsızlığa eğilim oluşturur.
TEDAVİ:
 Uzun sureli bireysel psikoterapi
 Kısa süreli müşahede
 Grup terapileri
3-HİSTRİONİK KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
 Odakta olmalı
 Uygunsuz tahrikler, baştan çıkarma
çalışmaları
 Yüzeysel ve değişken duygu hali
 Fiziksel görünüm
 İçli dışlı muhabbet
GENEL DURUM
 Üst baslarına, takı ve aksesuarlara
gereğinden çok zaman, emek ve para sarf
ederler.
 Karsı cinsten arkadaşlarını duygu
sömürüleri yaparak ya da cinsel
çekiciliklerini kullanarak elleri altında
tutmaya çalışırlar.
SEBEP:
 Doğru karşılanmamış ilgi beklentileri
TEDAVİ:
 Psikoterapi
4-NARSİSTİK KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
 Başkalarından çok daha önemli
 Düşünceleri ,hayalleri büyük bir güç, engin bir deha,
kusursuz bir güzellik ve mükemmellikte
 Kendisini ancak çok zeki ve ustun nitelikli kişilerin
anlayabileceğini düşünür
 Hak ettiği duygusu içindedir
 Bencildir
 Kendini beğenmiş, ukala ve küstahça tutumlar içine
girerler.
GENEL DURUM
 Büyük dağları ben yarattım
 Sıra beklemek, izin istemek, yol vermek
onların sözlüğünde olmayan kavramlardır.
SEBEP:
Tek çocuklarda daha sık görünür.
Yetiştirme tarzı ile yakından ilgilidir.
TEDAVİ:
 Bireysel psikoterapi
3 ANA GRUBA AYRILIR
 C GRUBU:
1-ÇEKİNGEN KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
 Başkaları tarafından kabul görmeme,
küçümsenme, eleştirilme, dışlanma endişeleri
 Kendini sosyal acıdan yeteneksiz, renksiz,
etkisiz, zayıf veya diğer kişilere göre daha
değersiz bireyler olarak görme
GENEL DURUM
 Beni eleştirir, beni aralarına almazlar
 Utangaç,ürkek, yalnız, kendini gizlemeye
çalışan, sesi soluğu çıkmayan
 Kozaları içinde yasamaya çalışırlar
SEBEP:
 Genetik
 Sosyalleşememe
TEDAVİ:
 Etkin psikoterapi
2-BAĞIMLI KİŞİLİK
BOZUKLUĞU





Destek yoksa kararsız
Sürekli yardım ihtiyacı
Farklı görüşlerini ifade edememe
Kişisel güvensizlik
Yalnızlık korkusu
GENEL DURUM
 Anne-baba ve dostlarının küçük çocuğu gibi
hareket edip, bağımlı hissederler.
 Çoğunlukla kötümser bir bakış acısına
sahiptirler.
 Kadınlarda x3
SEBEP:
 Aşırı müdahaleci, evhamlı anne- babanın
çocuğun bağımsız ve hakkini arayan
davranışlarını eleştirici ve cezalandırıcı bir
şekilde baskılamaları ile oluştuğu
düşünülmektedir.
 Bu kişilerin aile yapılarında duyguların ifade
edilişi kısıtlıdır ve çocuk üzerinde yüksek
düzeyde kontrol bulunmaktadır.
TEDAVİ:
 Tedaviye gerilim, depresif ve vücutsal
yakınmalar ile başvururlar.Bireysel terapiden
fayda görürler.
3-OBSESİF KOMPULSİF
KİŞİLİK BOZUKLUĞU
 Ayrıntılar
 Aşırı bir mükemmeliyetçilik
 Vicdanının sesini aşırı derecede dinler ve
gerekli hoşgörü, anlayış ve esnekliği
göstermez.
 Hiçbir şey atamaz.
 Cimridir
 Kuralları katıdır
GENEL DURUM
 Yanlış yapmamak için defalarca kontrol
eder, kontrolün kontrolünü yaparlar.
 Düzen sürekli iş yapmak üzerine kuruludur.
 Her davranışları, işleri, ilişkileri dakikalar
çerçevesinde programlıdır.
 Aşırı titizdirler.
 Erkekler x2
SEBEP:
 Tuvalet eğitimi sırasında yapılan baskı,
onaylamama ve bu eğitimi çok erken verme
 Çocuğun duygu, düşünce ve dürtülerin ifade
edişine ebeveynlerce uygulanan aşırı
kontrol ve takdirsizliğin çocukta bu yönde bir
yapı oluşturabileceği düşünülmektedir.
TEDAVİ:
 Bireysel ya da grup terapi
SABIRLA
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER…