Bilgisayarýma Ýndir
advertisement
2. Hafta: Makro Teori ve Makro Modeller EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S1] Makro Ekonomik Modeller Girdi, Politika Değişikliği Kullanıcı Çıktı Model Teorik dayanaklar (taban) İKTİSAT EKO 308: İktisadi Planlama Sonuçlar Teknik Spesifikasyon EKONOMETRİ [Hafta 2 S2] 1. Basit bir “Makro Modele” Göz Atalım TRYM Modeli (Treasury Australia) – ileriye doğru makroekonomik tahminlerde kullanılmaktadır Model temel olarak geçmiş verilerle tahmin edilen makro ekonomik ilişkilere dayanmaktadır. “Tahmin” denklemler birbirlerine muhasebe özdeşlikleriyle Bağlanmaktadır. Model oldukça toplamsal (highly aggregated) ve basittir. EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S3] Modelin Temelleri Gelirin Devri Akım Şeması Ulusal Gelir Muhasebe Özdeşliği Gelir (Y) = Üretim (GSYİH) = Toplam Harcamalar (AE) Y = Reel GSYİH = AE = C + I + G + NX Gelir Belirleme Modeli EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S4] Ekonometrik Yaklaşım Genelden Başlayacak olursak: Y = C + I + G + (X – M) Tarihsel verilerin olması durumunda, bunlarla tahmin edilir Genellikle doğrusal olmayan EKK yöntemiyle tahmin edilir EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S5] Modelin dayandığı ekonomik teoriye göz atalım ve denklemleri tahmin etmek için neye ihtiyacımız olduğuna bakalım: Kısa Dönem – “Yeni” Keynezyen İktisat Genelden Özele Doğru Gidelim Y = C + I + G + (X - M) C = CA + cYD Teoriye bakarak belirlenir C = 40765 + 0.873YD EKO 308: İktisadi Planlama Ekonometrik teknikler Kullanarak tahmin edilir. [Hafta 2 S6] Y = C + I + G + (X - M) C = CA + cYD YD = Y - T Mpc’nin değerini (c) tarihi verileri kullanarak tahmin edilir - Yatay kesit verileri Hazine Vergiler = f(Gelir ve Politika) CA = f (Servet, faiz oranı, Tüketici Güveni vs……….) Menkul Kıymet Borsa Endeksi? Proxy ? = Tüketici Güven Endeksi EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S7] Y = C + I + G + (X - M) Konut Olarak Kullanılan Binalar • Yapım maliyetlerine göre kiralama • faiz oranları • çevrimsel dinamikler Özel Kesim • kapasite kullanımı • faiz oranları • reel ücretler - K/L oranı Kamu Kesimi Harcama politikası değişkeni Tarım dışı Stoklardaki değişmeler Tarım EKO 308: İktisadi Planlama iklim “koşulları” [Hafta 2 S8] Y = C + I + G + (X - M) POLİTİKA • Ürün = f (tarım üretimi) • Diğer = f (dış ülkelerin büyümesi) • Yurtiçi Gelir (demand) • ithal malları fiyatı/ yurtiçi fiyatlar EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S9] Bu model bizi nereye götürmektedir? Planlanan AE “denge” AE=C+I+G+(EX-IM) 450 Reel GSYİH = Gelir EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S10] Şimdi ekonominin finans sektörü ile bağlantı kurmaya çalışalım EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S11] Para Politikası Aktarım Mekanizması Para Piyasası IR MS Yatırım IR MS1 Gelirin Belirlenmesi Planlanan AE AE (I1) IR0 AE (I0) IR1 I MD Para Miktarı I0 ID I1 Yatırım Harc. GSYİH Y0 Y1 Reel GSYİH = Y Genişlemeci Para Politikası = MS MS IR I GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S12] Para Politikası Aktarım Mekanizması Para Piyasası IR MS Yatırım IR MS1 MS AE (I1) Kapalı Ekonomi IR0 AE (I0) NX Dış Dünyaya Kapalı IR1 I MD I0 Para Miktarı ER Ulusal Gelirin Belirlenmes Planlanan AE Döviz Piy. S$A ID I1 Yatırım Harc. Y0 AE EX Döviz kuru düş. D$A D$A Y1 Y2 Reel GSYİH = Y D for $A Açık Ekonomi ER0 ER1 GSYH IM Qty $A EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S13] NX Para Politikası Aktarım Mekanizması Para Piyasası IR MS Yatırımlar IR MS1 MS IR0 MS IR1 AE (I1) IRClosed Economy I GDP NX NOOVERSEAS SECTOR ID I NX MDER GDP GDP I0 Para Miktarı ER Gelirin Belirlenmesi Planlanan AE Dış Dünya S$A I1 Yatırım Harc. Y0 AE EX Döviz kuru düşer D$A D$A Y1 Y2 Reel GSYİH = Y D for $A Açık Ekonomi ER0 ER1 IM Qty $A EKO 308: İktisadi Planlama AE (I0) [Hafta 2 S14] NX Para Politikası Aktarım Mekanizması Parasal Sektör IR MS Yatırımlar IR MS1 MS Gelir Planlanan AE AE (I1) IR0 AE (I0) NX IR1 I MD Para Miktarı I0 ID I1 Yatırım Harc. GDP Y0 Y1 Y2 Reel GSYİH = Y Geri Besleme Etkisi (Feedback Effect) GDP MD (işlem saiki) EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S15] Maliye Politikası Aktarım Mekanizması Para Piyasası Gelirin Belirlenmesi AE IR MS Yatırım Talebi IR G IR:1 AE:0 I IR:0 Reel GSYİH ID MD:0 Y:0Y:1 Y:1 MD:1 Qty M I1 Dışlama Etkisi Crowding Out G AE Y MD IR I AE Y EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S16] I0 Maliye Politikası Aktarım Mekanizması Yurtiçi Dışlama Etkisi G AE Y MD IR I AE Y Uluslararası Crowding Out Dış Sektör IR D$A ER NX AE Y EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S17] Faiz Oranı IS – LM – BP Modeli IS Eğrisi: • AE ve IR arasındaki ilişkiyi gösterir • Bu ilişki negatiftir çünkü AE’nin bazı parçaları (I &C) faiz oranı ile negatif ilişkilidir • Eğim IR’nin esnekliğine bağlıdır • Toplam harcamaları(AE) arttırıcı herhangi bir şey (IR hariç) IS eğrisini sağa kaydırır. IS Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S18] Planlanan AE AE AE=C+I+G+(EX-IM) 450 Faiz Oranı Reel GSYİH = Gelir IS:1 IS eğrisindeki kaymanın büyüklüğü, Toplam harcamaların (AE) alt parçalarını nasıl belirlediğinize bağlıdır IS Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S19] IS – LM – BP Modeli Faiz Oranı LM LM Eğrisi: • Para piyasasının dengede olduğu IR ve Reel GSYİH bileşimlerini gösterir. •LM pozitif eğimlidir. Çünkü Reel GSYİH arttığında, para talebi artar (işlem saiki), MS sabit ise, faiz oranı (IR) yükselir • Eğim, para talebinin faiz esnekliğine bağlıdır • MS değişirse LM eğrisi kayar IS Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S20] LM Eğrisinin Temeli Para Piyasası Gelirin Belirlenmesi AE IR MS G IR:1 AE:0 IR:0 Reel GSYİH Y:0 MD:0 MD:1 Para miktarı Y:1 LM eğrisinin eğimi: • İşlem güdüsü ile para talebindeki değişim ve Y arasındaki ilişkiye ve • MD eğrisinin faiz esnekliğine bağlıdır. EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S21] LM Eğrisinin Temeli Para Piyasası Gelirin Belirlenmesi AE IR MS G IR:1 AE:0 IR:0 MD:1 Reel GSYİH Y:0 MD:0 Para Miktarı Y:1 LM eğrisinin eğimi: • MD ve Y arasındaki ilişki • MD eğrisinin eğimine (MD eğrisinin faiz esnekliğine) bağlıdır EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S22] IS – LM – BP Modeli Faiz Oranı LM BP IS Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama BP Eğrisi: • Ödemeler dengesinin denk olduğu IR ve Reel GSYİH bileşimlerini gösterir. • Eğimi pozitiftir çünkü, Reel GSYİH arttıkça ithalat artar ve Cari işlemler dengesi açık verme eğilimine girer, dolayısıyla yabancı sermaye çekmek için yüksek IR ihtiyacı ortaya çıkar. • Eğim uluslar arası sermayenin hareketliliğine bağlıdır (hareketli ise daha yatık) • ER’deki değişimler BP eğrisini kaydırır (depreciation =sağa kayma) [Hafta 2 S23] IS – LM – BP Modeli Faiz Oranları LM BP IS Kısa Dönem Keynezyen Modelde bu eğrilerin her birinin denklemini tahmin etmek gerekir. Şunları Tahmin Etmeye ihtiyaç Var: • eğimler • farklı etkiler sonucu kaymanın büyüklüğü • IS için bu AE’ye bağlıdır. Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S24] IS – LM – BP Modeli Politika Analizi Faiz Oranı LM Devlet duble yol yapmak için harcamalarını arttırır BP IR:0 IS Y:0 Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S25] IS – LM – BP Modeli Politika Analizi: Devletin yol yapımı harcamalarını (duble yol) arttırdığını varsayalım Faiz Oranı LM X Etkisi: BP Bu IS eğrisini sağa doğru IS1 e kaydırır. IR:0 IS1 IS Y:0 Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama Ekonomi artık dengede değildir. Dengeye doğru nasıl uyum sağlayacak? İç ekonominin X’e doğru hareket ettiğini kabul edelim [Hafta 2 S26] IS – LM – BP Model X noktasında ödemeler dengesi denk değildir Faiz Oranları LM X IR:1 BP:1 BP IR:0 Dalgalı kur rejiminde, kur yükselir (uluslar arası crowding out) ve BP eğrisi BP:1’e kayar. IS IS Y:0 Y:1 Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S27] IS – LM – BP Framework 1. IS-LM-BP modelini nasıl belirlediğimize ve BP-LM eğrilerinin eğimlerine bağlı olarak farklı sonuçlar elde edilir. 2. IS-LM-BP modeli sadece reel GSYİH, faiz oranı (IR) ve döviz kurundaki (ER) değişimlerin sonuçlarını verir • Hala model aşağıdaki değişkenlere ilişkin herhangi bir bilgi vermemektedir: • istihdam (işsizlik) veya • fiyatlar (enflasyon) EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S28] Esnek Fiyatlar : AD – AS Modeli Toplam Talep (AD) Eğrisi Fiyat Düzeyi Dengede fiyatlar düzeyi ile toplam harcamalar (AE) arasındaki ilişkiyi gösterir. Eğimi negatiftir: • uluslararası ikame etkileri • servet etkileri AD Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S29] Fiyat Düzeyi Esnek Fiyatlar: AD – AS Modeli Toplam Arz (AS) eğrisi Fiyat düzeyi ile Uyarı! AS eğrisinin biçimi, eğimi ve yorumlanması ekonomideki firmaların arz etmeye Oldukça ihtilaflı bir konudur. hazır oldukları çıktı AS düzeyi arasındaki ilişkiyi gösterir. Pozitif eğimlidir: yüksek çıktı düzeylerinde artan AD maliyetleri karşılamak ancak yüksek fiyatlar Reel GSYİH ile mümkündür AS = MC (tüm firmalar) EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S30] Faiz Oranları Esnek Fiyatlar Altında: AD – AS Modeli LM IR:1 IR:0 X BP IS IS Fiyat Düzeyi Y:0 Y:1 Reel GSYİH AS AD:1 AD Reel GSYİH EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S31] Fiyat Düzeyi AS Politika Analizleri G (duble yol) AD sağa kayar. AD den AD:1 P:1 P:0 AD:1 AD Y:0 İstihdam (işsizlik) hakkında ne söylenebilir ? Y:1 Reel GSYİH İstihdam • reel GSYİH büyümesi • üretkenlik büyümesi • ücretler (K/L ikame) bağlıdır. EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S32] İşsizlik (Unemployment) İşsiz Sayısı = İşgücü • Çalışma yaşında olanlar • işgücüne katılım oranı eksi İstihdam • diğer sosyal etkiler • reel GSYİH büyümesi • üretkenlik artışları • ücretler (K/L ikame) Emek Piyasası Modeli • talep • arz EKO 308: İktisadi Planlama “tartışmalı” [Hafta 2 S33] Neler Eksik Kaldı? Ekonominin Ulusal Modelinin sadece kısa dönem etkilerini etkilerine bakmış olduk. Aşağıdaki değişkenlerin değişmesi durumunda ortaya çıkacak etkileri tahmin etmek olanaklıdır: • reel GSYİH • faiz oranları • döviz kurları • fiyat düzeyi • istihdam\işsizlik Benzer biçimde : Bilgiler de verir. Bütçe sonuçlarını, Cari işlemler dengesine ilişkin Şimdi Sıra Uzun Dönem Uyum Mekanizmasına Geldi EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S34] Uzun Dönemde Makro Modellerin Temel Özellikleri LR - arz yanlı sınırlamalar söz konusudur ekonomi uzun dönem durağan dengesine geri döner. SR - yeni Keynesyen karşılaştırmalı durağanlık GSYİH Hata Düzeltme Modeli • Salınımların azaldığı uyum süreci LR Büyüme Yolu SR Shock Uzun Dönem Dengesine Geri Dönüş zaman EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S35] Uzun Dönem Uyum Süreci • NAIRU Fikrine Dayanmaktadır • (Non Accelerating Inflation Rate of Unemployment) • Kapasite kısıtlarından dolayı Uzun dönem büyüme hızının bir sınırı olacaktır (enflasyonist eğilimlere yol açmayan) • “doğal” işsizlik oranı Modelde Uzun Dönem (LR) dinamiği Beklentilerin yer aldığı Phillips Eğrisine dayanmaktadır. EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S36] Enflasyon Beklentilerinin Yer Aldığı Phillips Eğrisi Modeli Enflasyon Oranı (%) Uzun Dönem Phillips Eğrisi Beklentiler = Gerçekleşen Beklentiler yerine geldi A noktası dengeyi göstermektedir 4% A SRPC:1 (pe = 4%) 8% Doğal İşsizlik Oranı (%) EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S37] Talep Yönetimi Politikaları ve İşsizlik Enflasyon Oranı (%) LRPC 7% B Devlet harcamaları arttırır (duble yol) Genişlemeci 4% para ve maliye politikaları – Talep çekişli enflasyon 3% A SRPC (pe = 4%) 8% Doğal işs. İşsizlik oranı (%) EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S38] Talep Yönetimi ve İşsizlik Enflasyon Oranı (%) LRPC 7% B BEKLENEN ve GERÇEKLEŞEN enflasyon oranında eşitsizlik C SRPC (pe = 7%) A 4% SRPC (pe = 4%) 3% 8% İşçiler beklentilerini yeni duruma uydururlar () Doğal İşs. İşsizlik Oranı (%) EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S39] Rasyonel Beklentiler Hipotezi Enflasyon Oranı (%) LRPC Rasyonel Beklentiler 7% İşçiler ve diğer iktisadi birimler geleceği mükemmel bir biçimde öngörebilirler. Politika 4% ilan edilir edilmez, genişlemeci politikanın enflasyon oranlarını arttıracağını bilirler ve hemen beklentilerini uydururlar Sonuç: Rasyonel Beklentiler Hipotezine göre, talep yönetimi politikaları Hükümet işsizliği azaltmak işsizliği azaltma konusunda için genişlemeci bir politika C tamamıyla etkisizdir. Çünkü izleyeceğine ilişkin niyetini iktisadi birimler herhangi bir Ekonomi Başlangıçta açıklar. A politika girişiminin enflasyonist SRPC (pe = 7%) Noktasında dengededir sonuçlarını tahmin edebilirler. A Ekonomi Uzun dönem SRPC (pe =Phillips 4%) Eğrisinden (LRPC) ayrılmaz, İşçiler anında kısaca eğrinin altında ve üstünde beklentilerini salınımlar gösterir yukarı doğru 8% uydururlar Doğal İşs. İşsizlik Oranı (%) EKO 308: İktisadi Planlama [Hafta 2 S40]
